استاندارد حسابداری شماره ١٣
حسابداری مخارج تأمین مالی
| ردیف | فهرست مندرجات | شماره بند |
|---|---|---|
| 0 | مقدمـه | ١ |
| 1 | دامنه کاربرد | ٣ - ٢ |
| 2 | تعاریف | ٦ - ٤ |
| 3 | شناخت مخارج تأمین مالی | ٢٥ - ٧ |
| 3-1 | مخارج تأمین مالی قابل احتساب در بهای تمام شده دارایی | ١٥ - ١٠ |
| 3-2 | مازاد مبلغ دفتری نسبت به مبلغ بازیافتنی دارایی واجد شرایط | ١٦ |
| 3-3 | زمان شروع احتساب مخارج تأمین مالی در بهای تمام شده دارایی | ١٩ - ١٧ |
| 3-4 | توقف احتساب مخارج تأمین مالی در بهای تمام شده دارایی | ٢٥ - ٢٠ |
| 4 | افشا | ٢٦ |
| 5 | تاریخ اجرا | ٢٧ |
| 6 | مطابقت با استانداردهای بین‌المللی حسابداری | ٢٨ |
این استاندارد باید با توجه به ” مقدمه‌ای بر استاندارده ای حسابداری“مطالعه و بکار گرفته شود.
مقدمـه
١ . هدف این استاندارد، تجویز نحوه عمل حسابداری مخارج تأمین مالی است . براساس ایـن استاندارد، مخارج تأمین مالی‌عموما بلافاصله به عنوان هزینـه دوره شناسـایی مـی شـود، به استثنای مواردی که این مخارج به حساب دارایی واجد شرایط منظور می‌گردد.
دامنه کاربرد
٢ . این استاندارد باید براي حسابداری مخارج تامین مالی بکار گرفته شود.
٣ .مخارج واقعی یا انتسابی به حقوق صاحبان سرمایه، در این استاندارد مطرح نمی‌شود.
تعاریف
٤ . اصطلاحات ذیل در این استاندارد با معانی مشخص زیر بکار رفته است:
•مخارج تأمین مالی : عبارت است از سود تضمین شده ، کارمزد و سـایر مخـارجی کـه واحـد تجاری برای تأمین منابع مالی متحمل می‌شود.
•دارایی واجد شرایط : یک دارایی است که آماده سازی آن جهت اسـتفاده مـورد انتظـار یـا فروشا لزاما مدت زیادي طول می‌کشد.
٥. مخارج تأمین مالی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
الف. سود تضمین شده، کارمزد و جرایم دیرکرد تسهیلات مالی کوتاه‌مدت و بلندمدت.
ب. مخارج جنبی تسهیلات مالی دریافتی از قبیل حق ثبت و حق تمبـر اسنـاد تضمینی واگذاری در رابطه با قراردادهای مربوط.
ج. مخارج تأمین مالی مربوط به قراردادهای اجاره به شرط تملیک و خرید اقساطی که براساس استانداردهای حسابداری مربوط شناسایی می‌شود.
د. تفاوت تسعیر ارز ناشی از تسهیلات ارزی دریافتی تا حدی که به عنوان تعدیل سود تضمین شده و کارمزد تسهیلات مذکور محسوب می‌شود.
٦ . موجودیهایی که رساندن آن به وضعیت قابل فروش مستلزم صرف دوره زمانی قابل ملاحظـه‌ای است و نیز ماشین آلات تولیدی ، تأسیسات تولید نیرو و ساختمانها، نمونه هـایی از دارایـی واجد شرایط می باشد. سایر سرمایه گذاریها و موجودیهایی که‌مرتبا یا به شیوه هـای دیگـر به مقادیر زیاد و به طور مستمر در کوتاه مدت تولید می شود، دارایی واجد شرایط نیسـت . دارایی هایی که به هنگام تحصیل برای استفاده مورد نظر یا فروش آمـاده اسـت ، بـه عنـوان دارایی واجد شرایط تلقی نمی‌شود.
شناخت مخارج تأمین مالی
٧ . مخارج تأمین مالی باید در دوره وقوع به عنوان هزینه شناسایی شود به اسـتثنای مـواردی کـه براساس بند ٨ به بهای تمام شده دارایی منظور می‌شود.
٨ . آن بخش از مخارج تأمین مالی که‌مستقیما قابل انتساب به تحصیل یـک دارایـی واجـد شـرایط است باید به عنوان بخشی از بهاي تمام شده دارایی محسوب شود. مبلغ مخارج تأمین مالی قابل احتساب در بهای تمام شده دارایی، باید طبق این استاندارد تعیین شود.
٩ . مخارج تأمین مالی در صورتی قابل احتساب در بهای تمام شده دارایی اسـت کـه دارای منافع اقتصادی آتی برای واحد تجاری بوده و به‌گونه‌ای اتکاپذیر قابل اندازه‌گیری باشد.
مخارج تأمین مالی قابل احتساب در بهاي تمام شده دارایی
١٠ . مخارج تأمین مالی که‌مستقیما قابل انتساب به تحصیل یک دارایی واجـد شـرایط اسـت ، آن دسته از مخارجی است که درصورت عـدم تحصـیل آن دارایـی ، بایـد از آن اجتنـاب می شد. چنانچه یک واحد تجاری‌مشخصاً به منظور تحصیل یـک دارایـی واجـد شـرایط خاص ، اقدام به اخذ تسهیلات مالی کند، مخارج تأمین مالی را که‌مستقیما به دارایی واجد شرایط مربوط است، به راحتی می‌توان تشخیص داد.
١١. ممکن است تشخیص رابطه مستقیم بین تسهیلات مالی خاص و یک دارایی واجد شـرایط ﻭهمچنین تعیین تسهیلات مالی قابل اجتناب (در صورت عدم تحصـیل دارایـی ) مشـکل باشد. برای مثال ، چنانچه فعالیت تأمین مالی واحد تجاری به صورت متمرکز انجـام شـود چنین مشکلی پیش می آید. درچنین شرایطی، تعیین مبلغ مخارج تأمین مـالی کـه‌مسـتقیماً قابل انتساب به تحصیل دارایی واجد شرایط اسـت مشـکل و اعمـال قضـاوت ضـروری می‌شود.
١٢ . در مواردي که تسهیلات مالی‌مشخصا به منظور تحصیل یک دارایی واجد شرایط اخذ می گـردد، مبلغ مخارج تأمین مالی قابل احتساب در بهاي تمام شده آن دارایی باید شـامل مخـارج واقعـی تسهیلات طی دوره پس از کسر هرگونه درآمد حاصل از سرمایه گذاري موقت وجوه حاصـل از تسهیلات مالی دریافتی باشد.
١٣ . واحد تجاری ممکن است براسـاس قراردادهـای تـأمین مـالی ، وجـوهی را در ارتبـاط بـا یک دارایی واجد شرایط دریافت کند و قبل از مصرف تمام یا بخشی از ایـن وجـوه بـرای دارایی مورد نظر، متحمل مخارج تأمین مالی شود. در چنـین شـرایطی ، اغلـب ایـن وجـوه به طور موقت تا زمانی که برای دارایی واجد شرایط مصرف شود، سرمایه گذاری می گـردد. برای تعیین مبلغ مخارج تأمین مالی قابـل احتسـاب در بهـای تمـام شـده دارایـی، درآمـد حاصل از سرمایه گذاری موقت این وجوه از مبلغ مخارج تـأمین مـالی تحمـل شـده ، کسـر می‌شود.
١٤ . چنانچه فعالیت تأمین مالی واحد تجاري به صورت متمرکز انجام شود و بخشی از وجـوه مربـوط جهت تحصیل یک دارایی واجد شرایط به مصرف برسد، مخارج تأمین مـالی قابـل احتسـاب در بهای تمام شده دارایی را باید با اعمال نرخ جذب نسبت به مخارج انجام شده جهت آن دارایـی، تعیین کرد. نرخ جذب مورد نظر باید برابر با میانگین موزون مخارج تأمین مالی براي تسـهیلات مالی طی دوره، به استثناي تسهیلاتی باشد که‌مشخصا به منظور تحصیل یک دارایی واجد شرایط اخذ گردیده است . مبلغ مخارج تامین مالی که طی دوره بـه بهـای تمـامشـده دارایـی منظـور می‌شود نباید از مبلغ مخارج تامین مالی تحمل‌شده طی آن دوره بیشتر باشد.
١٥ . در برخی موارد، برای محاسبه میانگین موزون مخـارج تـأمین مـالی ، درنظرگـرفتن کلیـه تسهیلات مالی دریافتی واحد تجاری اصلی و واحدهای تجاری فرعی آن مناسـب اسـت . در سایر موارد، برای محاسبه میانگین موزون مخارج تـأمین مـالی مربـوط بـه واحـدهای تجاری فرعی، تنها تسهیلات مالی مربوط به همان واحد درنظر گرفته می‌شود.
مازاد مبلغ دفتری نسبت به مبلغ بازیافتنی دارایی واجد شرایط
١٦ . چنانچه مبلغ دفتری یا بهای تمام شده نهایی مورد انتظار دارایی واجد شرایط بیشتر از مبلغ بازیافتنی آن باشد، مبلغ دفتری طبق الزامات استاندارد حسـابداری شـماره ١١ بـا عنـوان داراییهاي ثابت مشهود کاهش می یابد. در شرایطی خاص ، طبق الزامات اسـتاندارد مـذکور مبلغ کاهش‌مجددا برگشت داده می‌شود.
زمان شروع احتساب مخارج تأمین مالی در بهای تمام شده دارایی
١٧ . احتساب مخارج تأمین مالی در بهای تمام شده دارایی واجد شرایط باید زمانی شروع شود که:
الف. براي دارایی مربوط مخارجی در حال انجام باشد،
ب. مخارج تأمین مالی در حال وقوع باشد، و
ج. فعالیتهای لازم براي آماده سازي دارایی مربوط جهـت اسـتفاده مـورد نظـر یـا فـروش در جریان باشد.
١٨ . مخارج مربوط به دارایی واجد شرایط که در تعیین مبلغ قابل احتساب مخارج تأمین مـالی در بهای تمام شده دارایی مد نظر قرار می گیرد، تنها شامل آن دسته از مخارجی است کـه در نتیجه پرداخت وجه نقد، انتقال سایر داراییها یا تقبل بدهیهای متضـمن مخـارج تـأمین مالی ، ایجاد شده است . مخارج انجام شده از محل مبـالغ دریـافتی بابـت پیشـرفت کـار (درخصوص داراییهایی که برای فروش ساخته می شود ) و نیز کمکهای بلاعوض دریـافتی درارتباط با دارایی (به استاندارد حسابداری شماره ١٠ با عنوان حسابداری کمکهاي بلاعوض دولت مراجعه شود) به عنوان بخشی از مخارج قابل احتساب مربـوط بـه دارایـی واجـد
شرایط محسوب نمی شود. میانگین موزون مبلغ دفتری دارایی واجد شرایط طی دوره شامل آن بخش از مخارج تامین مالی که‌قبلا به بهای تمام شده آن دارایی منظـور شـده اسـت ، معمولا تقریبی منطقی از مخارجی است که در آن دوره برای محاسبه مخارج تـامین مـالی قابل احتساب در بهای تمامشده دارایی بکار می‌رود.
١٩ . فعالیت های لازم جهت آماده سازی دارایی برای استفاده مورد نظـر یـا فـروش ، دربرگیرنـده عملیاتی فراتر از ساخت فیزیکی آن دارایی است . این فعالیتها شامل کارهای فنی و اداری لازم قبل از شروع‌ساخت فیزیکی دارایی، از قبیل فعالیتهای مرتبط با دریافت پروانه ساخت است . لیکن در زمانی که عملیات تولید یا توسعه که منجر به تغییر وضعیت دارایی می‌شود درجریان نباشد، نگهداری دارایی جزء این فعالیتها محسوب نمی شود. برای مثال ، مخـارج تأمین مالی تحمل شده در دوره ای که عملیات ساختمانی بر روی زمین درحال انجام است ، قابل احتساب در بهای تمام شده است ، اما چنانچه زمین برای ایجـاد سـاختمان تحصـیل شود، لیکن عملیات ساختمانی روی آن انجام نگیرد، مخارج تـأمین مـالی کـه طـی دوره نگهداری زمین واقع می‌شود، قابل احتساب در بهای تمام شده دارایی نیست.
توقف احتساب مخارج تأمین مالی در بهای تمام شده دارایی
٢٠ . چنانچه عملیات ساخت فعالانه دارایی براي مدت طولانی متوقف شود، باید از احتسـاب مخـارج تأمین مالی طی مدت مزبور در بهای تمام شده دارایی خودداري کرد.
٢١ . مخارج تأمین مالی ممکن است در دوره‌ای طولانی که طی آن فعالیتهای لازم جهت آماده سازی دارایی برای استفاده مورد نظر یا فروش متوقف شده است ، واقع شود. این مخارج ، واجد شرایط لازم برای احتساب در بهای تمام شده دارایی نیست، اما در دوره‌ای که کارهای اداری و فنی قابل توجهی در حـال انجـام باشـد و یا برای آماده سـازی دارایی جهت استفـاده مورد نظر یا فروش، تأخیر موقت در عملیات اجتناب ناپذیر باشد، احتساب مخارج تأمین مالی در بهـای تمـام شـده دارایی‌معمولا متوقف نمی‌شود. برای مثال چنانچه به دلیل شرایط جوی معمول منطقه ، اجرای عملیات ساختمانی در مقاطعی از سال امکان‌پذیر نباشد، در این صـورت احتسـاب مخـارج تأمین مالی در بهای تمام شده دارایی ادامه می‌یابد.
٢٢ . از زمانی که کلیه فعالیتهای لازم براي آماده سازي دارایی واجد شرایط برای استفاده مورد نظـر یا فروش به طور اساسی تکمیل شود، باید احتساب مخارج تأمین مالی را در بهاي تمام شـده آن دارایی متوقف کرد.
٢٣ . هرگاه ساخت فیزیکی یک دارایی تکمیل شود، آن دارایی‌معمولا برای استفاده مورد نظـر یا فروش آماده است حتی درصورتی که کارهای اداری معمول آن همچنـان ادامـه داشـته باشد یا تنها اصلاحات جزئی از قبیل تزئین داخلی دارایی مطابق با مشخصات مـورد نظـر خریدار یا استفاده‌کننده باقی مانده باشد.
٢٤ . چنانچه ساخت بخشهایی از یک دارایی واجد شرایط به طور اساسی تکمیل شده باشد و هریک از بخشهای تکمیل شده همزمان با ادامه ساخت سایر بخشها قابل استفاده مورد نظـر یـا فـروش باشد، باید احتساب مخارج تأمین مالی در بهای تمام شده بخشهای تکمیل شده را متوقف کرد.
٢٥ . یک مرکز تجاری متشکل از چندین ساختمان که هریک به صورت جداگانـه قابـل اسـتفاده باشد، نمونه ای از دارایی واجد شرایطی است که هریک از بخشـهای آن همزمـان بـا ادامـه ساخت سایر بخشها قابلیت استفاده دارد. بالعکس ، یک واحد صـنعتی مشـتمل بـر چنـدین مرحله تولیدی که به صورت پیوسـته در بخشـهای مختلـف واقـع در محوطــه کارخانــه صورت می گیرد (از قبیل کارخانه ذوب فلزات )، از جمله داراییهای واجد شرایطی است که هیچ یک از بخشهـای آن قبـل از تکمیل کلیه بخشها قابلیت استفاده ندارد.
افشا
٢٦ . موارد زیر باید برحسب مورد در صورتهاي مالی افشا شود:
الف. مبلغ مخارج تأمین مالی که طی دوره به بهای تمامشده دارایی منظور شده است، و
ب. نرخ جذب استفاده شده براي تعیین مبلغ مخارج تأمین مالی قابل احتساب در بهای تمـام شده دارایی واجد شرایط.
تاریخ اجرا
٢٧ . الزامات این استاندارد در مورد کلیه صورتهای مـالی کـه دوره مـالی آنهـا از تـاریخ ١/١/١٣٨٠ و بعد از آن شروع می‌شود، لازمالاجراست.
مطابقت با استانداردهای بین‌المللی حسابداري
٢٨ . با اجرای الزامات این استاندارد، مفاد استاندارد بین المللی حسابداری شماره ٢٣ با عنـوان مخارج تأمین مالی نیز رعایت می‌شود.