مقایسه استانداردهای حسابداری ایران و جهان + تأثیر آن بر حسابداری سازمان‌ها

فرض کنید یک حسابدار هستید و شرکتتان قصد دارد سرمایه‌گذار خارجی جذب کند یا وارد بورس‌های بین‌المللی شود. شما گزارش‌های مالی شرکت را آماده می‌کنید، اما ناگهان متوجه می‌شوید که این گزارش‌ها بر اساس استانداردهای حسابداری ایران تهیه شده‌اند و با معیارهای جهانی مطابقت ندارند! حالا سوال اینجاست: چرا صورت‌های مالی ایران در سطح بین‌المللی پذیرفته نمی‌شوند؟ تفاوت استانداردهای حسابداری ایران و بین الملل دقیقاً در چیست؟

در این مقاله، استانداردهای بین‌المللی حسابداری (IFRS) را معرفی می‌کنیم، تفاوت آن‌ها را با استانداردهای حسابداری ایران بررسی می‌کنیم و دلایل این اختلافات را توضیح می‌دهیم. اگر شما یک حسابدار، حسابرس، دانشجوی مالی یا مدیر یک شرکت هستید، این اطلاعات برای شما حیاتی است. پس همراه ما باشید تا با یک دیدگاه جامع، این موضوع را کاملاً شفاف کنیم.

استانداردهای حسابداری بین الملل (IFRS) چیست؟

 اگر بخواهید یک زبان مشترک برای حسابداری در سراسر جهان پیدا کنید، IFRS همان زبان بین‌المللی حسابداری است. این استانداردها که مخفف International Financial Reporting Standards هستند، مجموعه‌ای از اصول و قوانین حسابداری‌اند که توسط هیئت استانداردهای حسابداری بین‌المللی (IASB) تدوین شده و در بیش از ۱۲۰ کشور جهان به‌عنوان معیار رسمی گزارشگری مالی پذیرفته شده‌اند.

هدف اصلی این استانداردها ایجاد شفافیت، یکپارچگی و قابلیت مقایسه در گزارش‌های مالی شرکت‌ها در سطح جهانی است. با استفاده از IFRS، شرکت‌ها می‌توانند اطلاعات مالی خود را به‌گونه‌ای ارائه دهند که برای سرمایه‌گذاران، تحلیل‌گران مالی و نهادهای نظارتی در سراسر دنیا قابل درک و بررسی باشد.

تمام شرکت‌هایی که در بازارهای بین‌المللی فعالیت دارند، قصد جذب سرمایه‌گذاران خارجی دارند یا در بورس‌های جهانی ثبت شده‌اند، ملزم به رعایت استانداردهای IFRS هستند. این استانداردها شامل مواردی مانند نحوه تهیه ترازنامه، صورت سود و زیان، گزارش جریان وجوه نقد و سایر گزارش‌های مالی می‌شود. همچنین لیست استانداردهای بین المللی حسابداری شامل مجموعه‌ای از دستورالعمل‌های دقیق است که به شرکت‌ها کمک می‌کند گزارش‌های مالی خود را مطابق با مقررات جهانی تنظیم کنند. 

تفاوت استانداردهای حسابداری ایران با استانداردهای بین الملل در چیست؟

حسابداری یک زبان جهانی است، اما قواعد آن در هر کشور می‌تواند متفاوت باشد. تفاوت استانداردهای حسابداری ایران و بین الملل از آنجا ناشی می‌شود که IFRS به‌عنوان یک استاندارد جهانی، روی شفافیت، مقایسه‌پذیری و گزارشگری دقیق تمرکز دارد، درحالی‌که استانداردهای حسابداری ایران بیشتر بر مطابقت با سیاست‌های مالی و اقتصادی کشور استوارند.

در مقایسه استانداردهای حسابداری ایران و جهان، یکی از تفاوت‌های کلیدی در ساختار صورت‌های مالی دیده می‌شود. برای مثال، در IFRS شرکت‌ها ملزم به ارائه صورت تغییرات حقوق صاحبان سهام هستند، اما در ایران چنین گزارشی وجود ندارد. همچنین طبقه‌بندی درآمدها و هزینه‌ها، نحوه شناسایی دارایی‌های نامشهود و قوانین مربوط به استهلاک دارایی‌ها در ایران و استانداردهای بین‌المللی متفاوت است.

اگر به دنبال یک منبع جامع برای یادگیری استانداردهای ایران هستید، آموزش استانداردهای حسابداری ایران می‌تواند راهنمای کاملی برای شما باشد. همچنین برای مشاهده تمام استانداردهای حسابداری ایران، می‌توانید به راوی حساب مراجعه کنید و اطلاعات دقیق‌تری در این زمینه به دست آورید. 

دلیل تفاوت استانداردهای حسابداری ایران و بین الملل

تفاوت استانداردهای حسابداری ایران و بین الملل به دلایل مختلفی برمی‌گردد که شامل سیاست‌های مالی، الزامات قانونی و ساختار اقتصادی کشورها می‌شود. در حالی که استانداردهای بین‌المللی حسابداری (IFRS) برای ایجاد شفافیت و هماهنگی در گزارش‌های مالی جهانی طراحی شده‌اند، ایران سیستم حسابداری خاص خود را بر اساس شرایط داخلی و قوانین مالیاتی کشور تنظیم کرده است. در ادامه، برخی از مهم‌ترین دلایل این تفاوت‌ها را بررسی می‌کنیم:

• ساختار اقتصادی و مالی متفاوت

در بسیاری از کشورهایی که از IFRS استفاده می‌کنند، بازارهای سرمایه و شرکت‌های خصوصی نقش اصلی را در اقتصاد دارند. اما در ایران، دولت و نهادهای وابسته به آن سهم قابل‌توجهی در فعالیت‌های اقتصادی دارند. این تفاوت ساختاری باعث می‌شود استانداردهای مالی ایران بیشتر با سیاست‌های دولتی همسو باشد و کمتر به جذب سرمایه‌گذاری خارجی توجه کند.

• تاکید بر قوانین مالیاتی داخلی

یکی از تفاوت‌های کلیدی بین استانداردهای ایران و دنیا، وابستگی شدید گزارش‌های مالی ایران به قوانین مالیاتی است. در ایران، تهیه و تنظیم صورت‌های مالی عمدتاً تحت تاثیر نظام مالیاتی کشور قرار دارد، در حالی که در IFRS، گزارش‌های مالی بیشتر بر مبنای شفافیت و تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران طراحی شده‌اند.

• تفاوت در نحوه ارائه صورت‌های مالی

تفاوت استانداردهای حسابداری ایران و دنیا در نحوه تنظیم و ارائه گزارش‌های مالی نیز مشهود است. برای مثال، در استانداردهای بین‌المللی، شرکت‌ها ملزم به ارائه صورت تغییرات حقوق صاحبان سهام هستند، اما در ایران چنین گزارشی وجود ندارد. همچنین برخی از اقلام دارایی و بدهی‌ها در IFRS با روش‌های متفاوتی شناسایی و گزارش می‌شوند.

• قوانین حسابرسی و نظارت دولتی

در ایران، نظارت بر گزارش‌های مالی بیشتر در اختیار نهادهای دولتی مانند سازمان حسابرسی کشور است، در حالی که در بسیاری از کشورهای پیرو IFRS، نهادهای مستقل و سازمان‌های بین‌المللی مسئولیت حسابرسی و کنترل گزارش‌های مالی را بر عهده دارند.

برخی از مهم‌ترین استانداردهای حسابداری بین الملل (IFRS)

 استانداردهای حسابداری بین‌الملل (IFRS) به‌عنوان یک چارچوب مالی جهانی شناخته می‌شوند که گزارشگری مالی را شفاف، قابل مقایسه و یکپارچه می‌کنند. بسیاری از شرکت‌های بزرگ و بین‌المللی، برای ورود به بازارهای جهانی، باید این استانداردها را رعایت کنند. تفاوت استانداردهای حسابداری ایران و بین الملل باعث شده برخی از این الزامات در ایران اجرا نشوند، اما آشنایی با آن‌ها برای حسابداران، مدیران مالی و سرمایه‌گذاران امری ضروری است. در ادامه، لیست استانداردهای بین المللی حسابداری شامل برخی از مهم‌ترین این استانداردها را بررسی می‌کنیم:

• استاندارد IFRS 1 - پذیرش اولیه استانداردهای بین‌المللی

این استاندارد به شرکت‌هایی که برای اولین بار قصد دارند از استانداردهای IFRS پیروی کنند، راهنمایی‌هایی برای تغییر سیستم حسابداری‌شان ارائه می‌دهد. هدف اصلی این استاندارد، تسهیل فرآیند انتقال از استانداردهای ملی به استانداردهای بین‌المللی است. 

• استاندارد IFRS 9 - ابزارهای مالی

این استاندارد به نحوه طبقه‌بندی، ارزیابی و حسابداری ابزارهای مالی مانند وام‌ها، اوراق بهادار و دارایی‌های مالی می‌پردازد. در ایران، برخی از روش‌های حسابداری دارایی‌های مالی با استاندارد IFRS 9 تفاوت دارند و ممکن است ارزش‌گذاری‌ها متفاوت انجام شود.

• استاندارد IFRS 15 - درآمد حاصل از قراردادها با مشتریان

این استاندارد اصول شناسایی و ثبت درآمد شرکت‌ها را مشخص می‌کند. IFRS 15 تأکید دارد که درآمد زمانی شناسایی شود که کالا یا خدمات به مشتری منتقل شده باشد، در حالی که در ایران، قوانین مالیاتی و حسابداری داخلی ممکن است در برخی موارد متفاوت عمل کنند.

• استاندارد IFRS 16 - اجاره‌ها

IFRS 16 مبنای حسابداری جدیدی برای اجاره‌ها تعیین کرده است که بر اساس آن، شرکت‌ها باید بیشتر قراردادهای اجاره را به‌عنوان دارایی و بدهی در ترازنامه ثبت کنند. این استاندارد باعث شفاف‌تر شدن تعهدات مالی شرکت‌ها می‌شود، اما در ایران هنوز بسیاری از شرکت‌ها، اجاره‌ها را به‌صورت هزینه در نظر می‌گیرند.

• استاندارد IFRS 17 - قراردادهای بیمه

این استاندارد جدید که جایگزین استانداردهای قبلی مرتبط با حسابداری بیمه شده است، بر شفافیت مالی شرکت‌های بیمه و نحوه گزارش‌دهی قراردادهای بیمه‌ای تأکید دارد. در ایران، قوانین حسابداری صنعت بیمه همچنان تفاوت‌های زیادی با این استاندارد دارند.

آشنایی با این استانداردها برای تمام حسابداران و مدیران مالی ضروری است، زیرا بسیاری از شرکت‌های بزرگ برای ورود به بازارهای بین‌المللی باید سیستم حسابداری خود را با IFRS هماهنگ کنند. در بخش‌های بعدی، تأثیر این تفاوت‌ها بر صورت‌های مالی را بررسی خواهیم کرد. 

تفاوت های اساسی صورت‌های مالی ایران با جهان (بین الملل)

 تفاوت استانداردهای حسابداری ایران و بین الملل باعث شده نحوه تنظیم و ارائه گزارش‌های مالی در ایران با آنچه در کشورهای دیگر انجام می‌شود، تفاوت‌های اساسی داشته باشد. از ساختار ترازنامه گرفته تا شیوه ثبت درآمدها و هزینه‌ها، همه‌چیز در این دو سیستم متفاوت است. این تفاوت‌ها فقط روی کاغذ نیستند! آن‌ها می‌توانند بر نحوه تحلیل مالی، تصمیم‌گیری مدیران، سرمایه‌گذاران و حتی میزان شفافیت اطلاعات مالی تاثیر بگذارند. در ادامه، دقیق‌تر بررسی می‌کنیم که این تفاوت‌ها چیستند و چرا اهمیت دارند. 

تفاوت تهیه و ارائه صورت های مالی ایران با بین الملل

 همان‌طور که اشاره کردیم، استانداردهای حسابداری در ایران و جهان یکسان نیستند. این تفاوت‌ها مستقیماً روی نحوه تهیه و ارائه صورت‌های مالی تأثیر می‌گذارند. یکی از مهم‌ترین تفاوت‌ها این است که در استانداردهای بین‌المللی (IFRS)، شرکت‌ها موظف به ارائه صورت تغییرات حقوق صاحبان سرمایه هستند، درحالی‌که این گزارش در استانداردهای حسابداری ایران وجود ندارد. علاوه بر این، برخی از روش‌های ثبت درآمدها، هزینه‌ها و استهلاک دارایی‌ها نیز در ایران با استانداردهای بین‌المللی متفاوت است.

همچنین تفاوت استانداردهای حسابداری ایران و بین الملل باعث شده نحوه ارائه برخی از اقلام مالی، مانند دارایی‌های نامشهود و ذخایر مالیاتی، متفاوت باشد. این تغییرات روی تحلیل‌های مالی تأثیر می‌گذارد و همچنین در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران و نهادهای نظارتی نیز نقش مهمی ایفا می‌کند. در ادامه، این تفاوت‌ها را در بخش‌های مختلف صورت‌های مالی بررسی خواهیم کرد. 

تفاوت ترازنامه حسابداری ایران با بین الملل

ترازنامه یکی از مهم‌ترین گزارش‌های مالی است که وضعیت دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام را نشان می‌دهد. تفاوت استانداردهای حسابداری ایران و بین الملل باعث شده برخی از اقلام ترازنامه در ایران به شکل متفاوتی گزارش شوند. برای مثال، در استانداردهای بین‌المللی، دارایی‌های نامشهود و ذخایر مالیاتی به روش متفاوتی محاسبه و افشا می‌شوند که در ایران کمتر به آن پرداخته شده است.

اگر می‌خواهید به‌صورت عملی با این تفاوت‌ها آشنا شوید، پیشنهاد می‌کنیم در دوره آموزش استانداردهای حسابداری که به‌صورت آنلاین برگزار می‌شود، شرکت کنید. این دوره به شما کمک می‌کند تا با نحوه تهیه و ارائه ترازنامه مطابق با استانداردهای بین‌المللی آشنا شوید و مهارت‌های خود را در سطح جهانی ارتقا دهید.

تفاوت صورت سود و زیان حسابداری ایران با بین الملل

صورت سود و زیان یکی از اصلی‌ترین گزارش‌های مالی هر شرکت است که عملکرد مالی آن را در یک دوره مشخص نشان می‌دهد. اما تفاوت استانداردهای حسابداری ایران و بین الملل باعث شده نحوه ارائه این گزارش در ایران و کشورهای دیگر تفاوت‌هایی داشته باشد. برای مثال، در ایران ارائه سود عملیاتی الزامی است، درحالی‌که در IFRS این موضوع به شرکت‌ها واگذار شده است. همچنین در استانداردهای بین‌المللی، هزینه‌های عملیاتی می‌توانند بر اساس ماهیت یا کارکرد طبقه‌بندی شوند، اما در ایران، فقط روش بهای تمام‌شده قابل استفاده است.

تفاوت استاندارد حسابداری ایران برای سود و زیان جامع با بین الملل

صورت سود و زیان جامع یکی دیگر از گزارش‌های مالی مهم است که تغییرات در درآمدها، هزینه‌ها و سایر سود و زیان‌های شناسایی‌شده را نشان می‌دهد. تفاوت استانداردهای حسابداری ایران و بین الملل در این بخش نیز کاملاً مشهود است.

در ایران، صورت سود و زیان جامع شامل سود و زیان خالص دوره، سایر درآمدها و هزینه‌های شناسایی‌شده و تعدیلات سنواتی است. اما در IFRS، تعدیلات سنواتی در صورت تغییرات حقوق صاحبان سهام گزارش می‌شود، نه در صورت سود و زیان جامع. همچنین، در استانداردهای بین‌المللی، حتی اگر سایر درآمدها و هزینه‌های شناسایی‌شده در دسترس نباشند، شرکت‌ها ملزم به ارائه این صورت مالی هستند، درحالی‌که در ایران این الزام وجود ندارد.

اگر می‌خواهید این تفاوت‌ها را به‌طور دقیق و کاربردی یاد بگیرید، دوره آنلاین آموزش استانداردهای حسابداری بهترین فرصت برای شماست. این دوره به شما کمک می‌کند تا با نحوه تنظیم و تحلیل صورت‌های مالی مطابق با استانداردهای جهانی آشنا شوید و دانش خود را در این حوزه ارتقا دهید.

استانداردهای حسابداری ایران چطور تدوین می‌شوند؟

 تدوین استانداردهای حسابداری در ایران از سال ۱۳۶۷ آغاز شد؛ زمانی که کمیته تدوین رهنمودهای حسابداری تحت نظر سازمان حسابرسی ایران شکل گرفت. هدف اصلی این کمیته، ایجاد استانداردهای ملی برای تهیه و ارائه گزارش‌های مالی بود تا شرکت‌ها و سازمان‌ها بتوانند گزارش‌های مالی خود را به‌صورت منسجم و هماهنگ ارائه کنند.

در سال ۱۳۷۹، این کمیته تغییر ساختار داد و به کمیته تدوین استانداردهای حسابداری تبدیل شد. از آن زمان تاکنون، این نهاد با در نظر گرفتن استانداردهای بین‌المللی (IFRS) و نیازهای داخلی، اقدام به بروزرسانی و تدوین استانداردهای جدید کرده است. برخی از این تغییرات شامل اصلاح نحوه ارائه صورت‌های مالی، بهبود گزارشگری مالی و تدوین مقررات جدید برای دارایی‌ها و بدهی‌ها بوده است.

هر سال  نسخه جدیدی از استانداردهای حسابداری ایران منتشر می‌شود تا با شرایط اقتصادی و الزامات مالی کشور هماهنگ باشد. این استانداردها همچنان توسط سازمان حسابرسی کنترل و اصلاح می‌شوند تا شرکت‌ها بتوانند اطلاعات مالی شفاف‌تری ارائه دهند.

استانداردهای حسابداری ایران مرجعی کامل برای تهیه و ارائه صورت های مالی

حسابداری زبان مشترک کسب‌وکارهاست؛ اما این زبان در هر کشور قوانین خاص خود را دارد. در طول این مقاله، مقایسه استانداردهای حسابداری ایران و بین‌ الملل را بررسی کردیم و دیدیم که چگونه این تفاوت‌ها می‌توانند بر صورت‌های مالی و تصمیمات مالی شرکت‌ها تاثیر بگذارند.

استانداردهای حسابداری ایران، به‌عنوان مرجع رسمی تدوین گزارش‌های مالی، مسیر مشخصی برای تهیه و ارائه صورت‌های مالی شرکت‌ها تعیین کرده‌اند. اگرچه این استانداردها همچنان با استانداردهای بین‌المللی (IFRS) تفاوت‌هایی دارند، اما برای فعالیت در چارچوب قانونی کشور، رعایت آن‌ها الزامی است.

اگر شما یک حسابدار، مدیر مالی یا دانشجوی این حوزه هستید، آشنایی عمیق با این استانداردها یک ضرورت است. اما یادگیری این مفاهیم تنها از طریق مطالعه امکان‌پذیر نیست؛ بلکه شما نیاز دارید که این اصول را به‌صورت عملی و کاربردی بیاموزید. اگر می‌خواهید این استانداردها را به‌صورت عملی یاد بگیرید، پیشنهاد می‌کنیم از فیلم آموزش استانداردهای حسابداری استفاده کنید. این منابع به شما کمک می‌کنند تا درک عمیق‌تری از تفاوت استانداردهای حسابداری ایران و بین الملل داشته باشید و دانش خود را به‌روز نگه دارید. همین حالا قدم اول را بردارید دوره‌های آموزشی راوی حساب را ببینید و دانش حسابداری خود را به سطحی بالاتر برسانید.