مالیات، یکی از ارکان اصلی درآمد دولت به شمار می رود. با این حال، ممکن است در فرآیند تعیین و مطالبه مالیات، اختلافاتی میان مودیان مالیاتی (اشخاص حقیقی یا حقوقی که مشمول پرداخت مالیات هستند) و سازمان امور مالیاتی کشور به وجود آید. در چنین شرایطی، ماده ۲۱۶ قانون مالیات های مستقیم به عنوان ضمانتی قانونی برای احقاق حقوق مالیاتی مودیان عمل می کند. در این مقاله، به بررسی جامع ماده (۲۱۶) قانون مالیات های مستقیم خواهیم پرداخت. مفاهیم کلیدی این ماده را شرح داده و روند رسیدگی به شکایات مالیاتی را مورد بحث قرار می دهیم. همچنین به نکات مهمی که مودیان مالیاتی در مواجهه با مسائل مربوط به مالیات باید بدانند، اشاره خواهیم کرد.
کلیات اهداف ماده ۲۱۶ قانون مالیات مستقیم
ماده ۲۱۶ قانون مالیات های مستقیم برای جلوگیری از طولانی شدن روند رسیدگی به پرونده های مالیاتی و مراجعات غیرضروری به مراجع بالاتر، هیئتی را تشکیل داده است. این هیئت به اشتباهات و مطالبات غیرقانونی در زمینه مالیات رسیدگی می کند.
هدف ماده ۲۱۶ قانون مالیات:
- حل سریعتر مشکلات و اختلافات مالیاتی
- جلوگیری از اتلاف وقت و هزینه
- کاهش مراجعات به مراجع قضایی
در این ماده، به نکات مهمی درباره این هیئت اشاره شده است:
- وظایف و اختیارات هیئت
- نحوه رسیدگی به شکایات
- مزایای استفاده از این هیئت
نکات حائز اهمیتی که باید در نظر داشته باشیم:
- هیات حل اختلاف ماده ۲۱۶ فقط به اشتباهات و مطالبات غیرقانونی در زمینه مالیات رسیدگی می کند.
- برای استفاده از هیات موضوع ماده ۲۱۶ باید شکایت خود را به صورت کتبی ارائه دهید.
- رسیدگی به شکایات در هیات موضوع ماده ۲۱۶ نیازمند پرداخت هزینه دادرسی (مانند هیات ماده ۲۴۷) نمی باشد.
در ادامه این مقاله می توانید با موارد زیر آشنا شوید:
- با وظایف و اختیارات هیئت حل اختلاف مالیاتی آشنا شوید.
- نحوه رسیدگی به شکایات در این هیئت را یاد بگیرید.
- نحوه و زمان اعتراض در هیات ۲۱۶
ماده ۲۱۶ قانون مالیاتهای مستقیم
ماده ۲۱۶ ـ مرجع رسیدگی به شکایات ناشی از اقدامات اجرایی راجع به مطالبات دولت از اشخاص اعم از حقیقی یا حقوقی‌که طبق مقررات اجرایی مالیاتها قابل مطالبه و وصول می‌باشد هیأت حل اختلاف مالیاتی خواهد بود. به شکایات مزبور به فوریت و خارج از نوبت رسیدگی و رأی صادر خواهد شد. رأی صادره قطعی و لازمالاجراء است.
تبصره ۱ ـ در مورد مالیاتهای مستقیم در صورتی که شکایت حاکی از این باشد که وصول مالیات قبل از قطعیت، به موقع اجرا گذارده شده است هرگاه هیأت حل اختلاف مالیاتی شکایت را وارد دانست ضمن صدور رأی به بطلان اجرائیه حسب مورد قرار رسیدگی و اقدام لازم صادر یا نسبت به درآمد مشمول مالیات مودی رسیدگی و رأی صادر خواهد کرد. رأی صادره از هیأت حل اختلاف قطعی است.
تبصره ۲ ـ در مورد مالیاتهای غیرمستقیم هرگاه شکایت اجرایی از این جهت باشد که مطالبة مالیات قانونی نیست مرجع رسیدگی به این شکایت نیز هیأت حل اختلاف مالیاتی خواهد بود و رأی هیأت مزبور در این باره قطعی و لازمالاجراء است.
مفاد این تبصره شامل جرایم قاچاق اموال موضوع عایدات دولت و بهای مال قاچاق از بین رفته و نیز آن دسته از مالیات های غیرمستقیم که طبق مقررات مخصوص به خود در مراجع خاص باید حل و فصل شود نخواهد بود.
آموزش ماده ۲۱۶ قانون مالیات
نکته اول: مرجع رسیدگی به تمام شکایات مربوط به اقدامات اجرایی اداره مالیات، هیئت حل اختلاف مالیاتی است. این موضوع در صدر ماده (۲۱۶) قانون مالیات های مستقیم به صراحت بیان شده است. به این معنی که هیچ مرجع دیگری، چه در داخل و چه در خارج از سازمان امور مالیاتی، به طور پیش فرض صلاحیت رسیدگی به این شکایات را ندارد.
نکات مهم:
تنها مرجع رسیدگی: بر اساس این ماده، فقط هیئت حل اختلاف مالیاتی صلاحیت رسیدگی به شکایات مربوط به اقدامات اجرایی اداره مالیات را دارد.
شامل چه مواردی می‌شود: این شامل تمام اقدامات اجرایی اداره مالیات، مانند وصول مطالبات، جریمه ها، و توقیف اموال می‌شود.
مرجع صالح در ابتدا: برخلاف گذشته، مراجع دیگر مانند مراجع قضایی در ابتدا صلاحیت رسیدگی به این شکایات را ندارند.
مزایای این موضوع: این امر باعث تسریع در رسیدگی به شکایات، کاهش هزینه ها و جلوگیری از اطاله دادرسی می‌شود.
نکته دوم: یکی از نکات مهم در مورد هیئت های حل اختلاف مالیاتی که در صدر ماده (۲۱۶) قانون مالیات های مستقیم آمده است، فوریت و خارج از نوبت بودن رسیدگی آنها به شکایات است.
این موضوع به چه معناست؟
برخلاف بسیاری از مراجع قضایی و اداری که روند رسیدگی به شکایات در آنها زمان‌بر است، هیئت های حل اختلاف مالیاتی موظف هستند به شکایات مربوط به اقدامات اجرایی اداره مالیات به سرعت و بدون نوبت رسیدگی کنند.
چرا این موضوع مهم است؟
جلوگیری از تضییع حقوق مودیان: با توجه به اینکه اقدامات اجرایی اداره مالیات می تواند به طور مستقیم بر اموال و حقوق مودیان اثر بگذارد، رسیدگی سریع به شکایات آنها از اهمیت بالایی برخوردار است. این امر نشان دهنده اهتمام قانونگذار به حقوق مودیان و رسیدگی عادلانه به شکایات آنها است.
اقدامات اجرائی چیست
الف: وفق مقررات ماده (۲۱۰) ق.م.م هرگاه مودي مالیات قطعی شدة خود را ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ برگ قطعی پرداخت ننماید ادارة امور مالیاتی به موجب برگ اجرایی به او ابلاغ می‌کند ظرف یک ماه ازتاریخ ابلاغ کلیه بدهی خود را بپردازد یا ترتیب پرداخت آن را به اداره امور مالیاتی بدهد. لذا به استناد ماده فوق وظیفه صدور برگ اجرائی به عهده اداره امور مالیاتی مودي بوده و صدور برگ اجرائی جزو عملیات اجرائی نمی باشد.
ب: به موجب ماده (۲۱۱) ق.م.م هرگاه مودي پس از ابلاغ برگ اجرایی در موعد مقرر مالیات مورد مطالبه را کلا پرداخت نکند یا ترتیب پرداخت آن را به اداره امور مالیاتی ندهد به اندازه بدهی مودي اعم از اصل و جرایم متعلق به اضافه ده درصد (١٠%) بدهی از اموال منقول یا غیرمنقول و مطالبات مودی توقیف خواهد شد. صدور دستور توقیف و دستور اجراي آن به عهده اجرائیات اداره امور مالیاتی می‌باشد.
لذا در تعریف اقدامات اجرائی می توان کلیه اقدامات پس از صدور دستور بازداشت اموال توسط مامور اجرا اعم ازتوقیف اموال منقول و غیر منقول و توقیف نزد اشخاص ثالث را اقدامات اجرائی نامید.
نکته سوم: آراء صادره هیات صدر ماده (۲۱۶) ق.م.م قطعی و لازم الاجرا می باشد لذا نظر به اینکه طرف دعوی در این گونه شکایات مودي و اقدامات اجرائی مامور اجرا می باشد لذا چنین برداشت می گردد که قطعیت و لازم الاجرا بودن براي مامور اجرا قطعی بوده لیکن براي مودي حقوق ماده (۲۵۱) ق.م.م باقی می باشد .
نکات مهم در خصوص تبصره (۱) ماده (۲۱۶) قانون مالیات
وصول مالیات قبل از قطعیت یعنی چه ؟
سازمان امور مالیاتی مجاز است اوراق تشخیص و مطالبات مالیاتی خود را پس از طی کلیه مراحل مندرج در قانون به قطعیت رسانده و پس از صدور برگ قطعی صحیح و استنکاف از پرداخت مودي ظرف مهلت مقرر نسبت به اجراي ماده (۲۱۰) اقدام نماید لذا با توجه به موارد فوق می توان وصول مالیات قبل از اجرا را صدور برگ اجرا قبل از طی طریق صحیح هر یک از مراحل قانونی توسط ادارات امور مالیاتی تعریف نمود. لذا موارد ذیل قابل تامل در تبصره (۱) ماده (۲۱۶) قانون مالیات می باشد.
- مأخذ صحیح و متکی به دلایل و اطلاعات کافی و به نحوي تنظیم گردد که کلیه فعالیت‌هاي مربوط و درآمدهاي حاصل از آن به‌طور صریح براي مودي طبق ماده (۲۳۷) ق.م.م
- رعایت ترتیبات صحیح ابلاغ اوراق مالیاتی طبق مقررات مواد (۲۰۳) الی (۲۰۹) ق.م.م و قانون آئین دادرسی مدنی
- رسیدگی کامل به درخواست ها و اعتراضات مودي طبق مقررات ماده (۲۳۸) و دادرسی صحیح مالیاتی هیات هاي بدوي و تجدید نظر .
- رعایت ماده (۱۵۶) ق.م.م در خصوص مطالبات متمم
- مطالبه صحیح و قانونی در منبع درآمد مودي
نکته قابل تامل در باب تبصره ١ ماده ٢١٦ ق م م که شاید مغفول مانده برخی مراحل قبل از صدور برگ تشخیص می باشد که شاید به اعتقاد بسیاري از مصادیق وصول مالیات قبل از قطعیت نباشد:
به موارد ذیل توجه گردد
- مالیاتی در یک منبع از مودي طبق رسیدگی به اظهارنامه مودي مطالبه و قطعی می گرددحال. مجدداً اداره مزبور به اشتباه براي همان سال عملکرد و منبع بدون هیچ گونه اطلاعات جدیدي اقدام به مطالبه مالیات نموده و در اثر عدم اعتراض مودي ظرف مهلت مقرر قطعی صادر شده است .
- مالیات طبق رسیدگی به اظهارنامه تشخیص و قطعی شده لیکن مجدداً با توجه به وصول همان اطلاعات قبلی برگ متمم صادر شده و اجراي ماده ٢٣٩ بدون اعتراض مودي قطعی شده است.
- برگ تشخیص در اثر اشتباه بدون مستندات صادر و در اثر عدم اعتراض قطعی شده است
- برگ قطعی در اجراي تبصره ماده ١٠٠ یا تبصره ٦ ماده ١٠٠ قانون قبل از اصلاحیه ١٣٩٤ بدون مستندات کافی صادر شده است.
- رعایت ماده ١٧٠ ق م م در رسیدگی به موادي از قبیل ١٦٥ و ٢٣٧ و٢٤٢ و... بدلیل عدم کفایت اسناددر مراحل قبل از قطعیت نشده و مودي مدارك آنرا در هیات ٢١٦ ارائه نماید .
نکات مهم در خصوص تبصره (۲) ماده (۲۱۶) ق.م.م
۱. در تبصره (۲) ماده (۲۱۶) ق.م.م فقط در مورد مالیاتهاي غیرمستقیم هرگاه شکایت اجرایی از این جهت باشد که مطالبه مالیات قانونی نیست حق طرح پرونده در هیات مذکور برقرار می شود که این تبصره جاي تامل تفکیک مالیات هاي غیر مستقیم را دارد اما در خصوص مالیات هاي مستقیم امر مطالبه غیر قانونی از قبیل موارد ذکر شده در تبصره (۱) ماده مورد اشاره از مصادیق رسیدگی هیات تبصره (۲) ماده (۲۱۶) ق.م.م شناخته نشده است که این امر به دو نوع قابل تفسیر است.
- امر مطالبه غیر قانونی مالیات هاي مستقیم در ماده (۲۱۶) مغفول مانده
- وصول مالیات قبل از قطعیت خود از امر مطالبه مالیات غیر قانونی در مالیات هاي مستقیم می باشد
٢- البته رأي هیأت مزبور در این باره قطعی و لازمالاجراء بودن راي هیات در تبصره (۲) ماده (۲۱۶) نیز تجویز شده است
نظر به اینکه هیات هاي ماده (۲۱۶) ق.م.م آخرین مرجع ذیصلاح در ادارات کل امور مالیاتی بوده همچنین به موجب ماده (۱۷۰) ق.م.م مرجع رسیدگی به هر گونه اختلاف که در تشخیص مالیاتهاي موضوع این قانون بین اداره امور مالیاتی و مودي ایجاد شود هیأت حل‌اختلاف مالیاتی می‌باشد مگر مواردي که به موجب مقررات سایر مواد این قانون مرجع رسیدگی دیگري تعیین شده باشد اجراي صحیح تکالیف هیات و رعایت دقیق موازین قانونی در هیات مزبور باعث تکمیل و تسریع در احقاق حق مودیان و وصول مطالبه مالیات حقه دولت وختم پرونده هاي مالیاتی می گردد.
مهلت اعتراض ماده ۲۱۶ قانون مالیات مستقیم
در ماده ۲۱۶ قانون مالیات و براساس نص صریح قانون آمده هر زمانی که پرونده بدون تشریفات قانونی قطعی شود و مراحل قطعی شدن را بدرستی سپری نکند مودی می تواند پرونده را به هیات ماده ۲۱۶ احاله کند و درخواست اعتراض خود را کتبا در سامانه به ثبت رساند.
نحوه اعتراض به ماده ۲۱۶ قانون مالیات مستقیم
برای ثبت اعتراض و احاله پرونده به هیات (۲۱۶) قانون مالیات باید از طریق سامانه مالیاتی اقدام نمایید. برای ثبت اعتراض کافیست به سایت مای تکس خود مراجعه نمایید و مراحلی که در ویدیو توضیح داده شد را سپری کنید.
آیین نامه اجرایی ماده ۲۱۶ قانون مالیات های مستقیم
برای ماده ۲۱۶ یک آیین نامه مستقل وجود ندارد اما تعداد بخشنامه و رای دیوان وجود دارد که بررسی آنها خالی از لطف نیست و این مقرره ها در ادامه معرفی می شوند. ضمنا در نظر داشته باشید که آیین نامه اجرایی ماده ۲۱۸ بسیار حائز اهمیت است چرا که در این آیین نامه مراحل و شیوه فرایند وصول مالیات بیان شده که در صورت نیاز می توانید از مطلب آیین نامه اجرایی ماده ۲۱۸ استفاده نمایید.
https://www.ravihesab.com/30-4-8065-38062
https://www.ravihesab.com/30-4-81921-52748
نمونه لایحه ماده ۲۱۶ قانون مالیات مستقیم
باید توجه داشته باشید زمانیکه پرونده در هیات ۲۱۶ قانون مالیات مطرح می شود در ابتدا بصورت شکلی رسیدگی می شود و در صورت صلاحیت، وارد رسیدگی ماهوی می شود. در صورتیکه در مرحله رسیدگی شکلی ادعای مودی در خصوص عدم درست تشریفات قانونی رد شود پرونده وارد مرحله رسیدگی ماهوی نخواهد شد. باتوجه به توضیحات داده یک نمونه از لایحه موضوع ماده ۲۱۶ را قرار می دهیم تا در صورت نیاز از آن استفاده نمایید.
شما می توانید برای آموزش مالیات جامع در سایت راوی حساب ثبت نام کنید. در صورتیکه در این زمینه سوال یا ابهامی دارید در قسمت نظرات مطرح کنید تا به آن پاسخ داده شود.
_1711262692.png)
به سوال زیر پاسخ دهید
تبصره (۱) ماده (۲۱۶) در خصوص چه نوع اعتراضاتی می باشد؟
نظرات کاربران
تعداد نظرات : 1
۱۵ شهریور ۱۴۰۳ - محمد مهدوی
پشتیبان سایت