بخشنامه شماره 90/62690 مورخ ۱۳۹۰/۰۳/۲۲ ; ابلاغ دستورالعمل اجرايی تاسيس، فعاليت و نظارت بر صندوق‌های قرض‌الحسنه موسسات اعتباری

شماره: 90/62690
تاریخ: ۱۳۹۰/۰۳/۲۲

موضوع: جهت اطلاع مدیران عامل کلیه بانکهای دولتی و غیر دولتی شرکت دولتی پست بانک و مؤسسه اعتباری توسعه ارسال گردید.
با سلام؛
احتراما، همان گونه که مستحضر میباشند هدایت صحیح منابع قرض الحسنه پس انداز به سمت مصرف در امور خیرخواهانه و خداپسندانه جزو اولویتهای اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران می باشد.
بر همین اساس و در اجرای تکالیف قانونی مقرر در بند «الف» ماده ۸۶ قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه مصوب سال ۱۳۸۹ و تبصره ۱ ماده ۱۲ سیاستهای پولی اعتباری و نظارتی نظام بانکی کشور در سال ۱۳۹۰ مصوب ۱۳۸۹٫۱۲٫۵ شورای پول و اعتبار بدین وسیله دستورالعمل اجرایی تأسیس، فعالیت و نظارت بر صندوقهای قرض الحسنه مؤسسات اعتباری که در شانزدهمین جلسه مورخ ۱۳۹٠٫٠٣٫٠٤ کمیسیون اعتباری بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تصویب و به تأیید ریاست کل محترم بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران نیز رسیده است جهت اجرا ارسال می گردد.
خواهشمند است دستور فرمایند دستورالعمل مذکور به کلیه واحدهای ذی ربط در آن بانک مؤسسه اعتباری ابلاغ و بر حسن اجرای آن نظارت گردد.
 

مطالعات و مقررات بانکی
امیرحسین امین آزاد    مرتضی ستاک

 

  "بسمه تعالی"

«دستورالعمل اجرایی تأسیس فعالیت و نظارت بر صندوقهای قرض الحسنه مؤسسات اعتباری»

مقدمه
به منظور حمایت تشویق و گسترش فرهنگ قرض الحسنه و هم چنین در اجرای تکالیف قانونی مقرر در بند «الف» ماده ۸۶ قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه مصوب سال ۱۳۸۹ و تبصره ۱ ماده ۱۲ سیاستهای پولی اعتباری و نظارتی نظام بانکی کشور در سال ۱۳۹۰ مصوب ۱۳۸۹٫۱۲٫۵ شورای پول و اعتبار و در چارچوب بند «الف» ماده ۲ ایین نامه اصلاحی ثبت تشکیلات و مؤسسات غیر تجارتی مصوب سال ۱۳۳۷ دستورالعمل اجرایی تأسیس، فعالیت و نظارت بر صندوقهای قرض الحسنه مؤسسات اعتباری به شرح ذیل تصویب می گردد:
ماده ۱- در این دستور العمل عناوین ذیل به جای عبارات مربوطه به کار میرود:

دستور العمل: دستورالعمل اجرایی تأسیس فعالیت و نظارت بر صندوقهای قرض الحسنه مؤسسات اعتباری
بانک مرکزی: بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
صندوق: صندوق قرض الحسنه مؤسسه اعتباری
مجوز تأسیس: مجوز کتبی بانک مرکزی که پس از طی مراحل پیش بینی شده در این دستورالعمل و برای ثبت صندوق در مرجع ثبت شرکت ها صادر می شود.
مجوز فعالیت: مجوز کتبی بانک مرکزی که به منظور شروع فعالیت صندوق صادر می شود.
مؤسسه اعتباری: بانک یا موسسه اعتباری غیربانکی که قصد انجام فعالیت قرض الحسنه را دارد.
فعالیت قرض الحسنه: جذب سپرده قرض الحسنه پس انداز و تخصیص آن به اعطای تسهیلات قرض الحسنه.

ماده ۲- مؤسسه اعتباری که قصد فعالیت قرض الحسنه دارد موظف است با تأسیس صندوق فعالیتهای قرض الحسنه خود را در این صندوق متمرکز نموده و از انجام فعالیت قرض الحسنه در خارج از چارچوب صندوق اکیدا خودداری نماید.
ماده ۳- مؤسسه اعتباری مکلف است طی یک دوره سه ماهه با اخذ مجوز از بانک مرکزی اقدام به تأسیس صندوق و تفکیک و انتقال حسابهای قرض الحسنه خود به صندوق نماید.
ماده ۴- صندوق موظف است در مکاتبات یا تبلیغات خود از عبارت «صندوق قرض الحسنه بانک مؤسسه اعتباری غیربانکی استفاده نماید.
ماده ۵- ایجاد شعبه توسط صندوق موکول به تایید قبلی بانک مرکزی است. جابجایی دفتر مرکزی و شعب صندوق لازم است قبلا به اطلاع بانک مرکزی رسانده شود.
ماده ۶- سرمایه صندوق حداقل پنجاه میلیارد (۵۰,۰۰۰,۰۰۰۰۰۰۰) ریال می باشد. این مبلغ باید توسط موسسه اعتباری تامین شود.
تبصره- سرمایه اختصاص یافته توسط موسسه اعتباری برای تأسیس صندوق نباید از منابع سپرده گذاران تامین گردد.

ماده ۸- صدور مجوز تأسیس منوط به رعایت مفاد این دستورالعمل و تأیید اساسنامه صندوق توسط بانک مرکزی است.
ماده ۹- اعضای هیأت امنای صندوق باید از میان اعضای هیات مدیره مؤسسه اعتباری انتخاب کردند.
ماده ۱۰- مسئولیت انتخاب هیات مدیره و مدیر عامل بر عهده هیات امناء می باشد.
تبصره ۱- حداقل یک نفر از اعضای هیات مدیره صندوق باید از اعضای هیات مدیره موسسه اعتباری باشد.
تبصره ۲- رئیس هیات مدیره صندوق باید از اعضای هیات امنای صندوق باشد.
تبصره ۳- اکثریت اعضای هیات مدیره صندوق باید از میان اشخاصی غیر از اعضای هیات مدیره موسسه اعتباری انتخاب شوند.
ماده ۱۱- انتخاب اعضای هیات امناء هیات مدیره و مدیر عامل منوط به تایید بانک مرکزی است.
ماده ۱۲- بانک مرکزی پس از دریافت اساسنامه ثبت شده آگهی ثبت در روزنامه رسمی یا رسید دریافت روزنامه و سایر مدارک لازم و همچنین اسامی صاحبان امضای مجاز ظرف مدت ده روز نسبت به صدور مجوز فعالیت اقدام می نماید.
تبصره- مؤسسه اعتباری برای شروع فعالیت صندوق باید از بانک مرکزی مجوز فعالیت دریافت نماید.
ماده ۱۳- ارکان صندوق عبارتند از هیأت امناء هیأت مدیره مدیر عامل و بازرس یا بازرسان تبصره شرایط و نحوه انتخاب ،ارکان به ترتیب مندرج در اساسنامه صندوق میباشد.
ماده ۱۴- منابع مالی صندوق از محلهای زیر قابل تأمین میباشد:

الف- سرمایه صندوق: این منابع به صورت آورده نقدی و غیر نقدی است و تا قبل از انحلال و تصفیه کامل امور صندوق اعم از بازپرداخت سپرده ها و ایفای تعهدات أن قابل مطالبه نمی باشد.
ب- وجوه دریافتی از اشخاص تحت عنوان سپرده قرض الحسنه پس انداز
پ- هدایا و کمکهای نقدی و غیر نقدی اشخاص حقیقی و حقوقی: صندوق در قبال دریافت این منابع هیچ گونه تعهدی بر استرداد یا اعطای امتیاز و امثال آن به اهدا کنندگان با سایر اشخاص ندارد.
ت- موقوفات وصایا، خیرات و مبرات و ....: این منابع توسط اشخاص نیکوکار به منظور اعطای تسهیلات قرض الحسنه در چارچوب وظایف صندوق در اختیار آن قرار می گیرد.
ث- کارمزد دریافتی: کارمزد مندرج در ماده ۲۲ و همچنین حق عاملیت دریافتی بابت موارد ذکر شده در ماده ۱۸ این دستورالعمل باید برای تأمین هزینه های جاری صندوق مورد استفاده قرار گیرد و در صورت وجود مازاد مبلغ آن به عنوان یکی از منابع صندوق مورد استفاده قرار می گیرد.
ج- سایر منابع به تأیید بانک مرکزی.

ماده ۱۵- صندوق صرفا میتواند نسبت به گشایش حساب قرض الحسنه پس انداز اقدام نماید.
ماده ۱۶- مسئولیت ضمانت بازپرداخت سپرده های قرض الحسنه پس انداز بر عهده موسسه اعتباری می باشد.
ماده ۱۷- به سپرده های اشخاص نزد صندوق هیچ گونه سودی تعلق نمی گیرد.
ماده ۱۸- صندوق موظف است حساب قرض الحسنه ویژه برای وجوه تودیع شده توسط اشخاص حقیقی و حقوقی افتتاح نماید و بر اساس شرایطی که به موجب قرارداد عاملیت منعقده في ما بین تودیع کننده و صندوق منعقد میشود تسهیلات قرض الحسنه را به اشخاص حقیقی و حقوقی اعطا نماید.
ماده ۱۹- افتتاح حساب قرض الحسنه سکه طلا توسط صندوق صرفاً با مجوز بانک مرکزی امکان پذیر است. در این حساب اعطای تسهیلات و بازپرداخت آن به صورت سکه طلا خواهد بود.
ماده ۲۰- مصارف صندوق صرفاً در قالب تسهیلات قرض الحسنه انجام می پذیرد. این تسهیلات برای رفع نیازهای ضروری و بر اساس مقررات مصوب شورای پول و اعتبار اعطا خواهد شد.
ماده ۲۱- حداکثر مبلغ تسهیلات قابل پرداخت به هر شخص توسط بانک مرکزی تعیین میشود.
تبصره- تسهیلات قابل پرداخت از محل وجوه تودیع شده موضوع ماده ۱۸ این دستورالعمل از محدودیتهای این ماده مستثنی است.
ماده ۲۲- صندوق بابت تسهیلات قرض الحسنه اعطایی از مشتریان خود صرفا می تواند کارمزد دریافت نماید. تبصره حداکثر نرخ کارمزد تسهیلات قرض الحسنه اعطایی از سوی صندوق توسط بانک مرکزی تعیین خواهد شد. م
ماده ۲۳- ارائه هرگونه برنامه زمان بندی برای اعطای تسهیلات قرض الحسنه در قبال سپرده گذاری برای مدت معین در چارچوب برنامه جدولی بر اساس نوبت و مبلغ و موارد مشابه توسط صندوق ممنوع است.
ماده ۲۴- اعطای جوایز به دارندگان حسابهای سپرده قرض الحسنه پس انداز، مطابق مقررات مصوب شورای پول و اعتبار میباشد.
ماده ۲۵- پس از ایجاد صندوق انجام هر گونه فعالیت قرض الحسنه پس انداز توسط مؤسسه اعتباری ممنوع میباشد.
تبصره- موسسه اعتباری در دوران انتقال نمیتواند مانده پس انداز قرض الحسنه را به غیر از تسهیلات قرض الحسنه اختصاص دهد.
ماده ۲۶- صندوق موظف به ایجاد سامانه جامع اطلاعاتی برای حسابهای خود میباشد.
ماده ۲۷- صندوق مکلف است امکان دسترسی بر خط بانک مرکزی به سامانه جامع اطلاعاتی خود را فراهم نماید.
ماده ۲۸- صندوق موظف است تمامی عملیات خود را بر اساس استانداردهای حسابداری و ضوابط مورد تأیید بانک مرکزی اجرا و ثبت نماید.
ماده ۲۹- صندوق موظف است حسب اعلام بانک مرکزی کلیه اطلاعات مورد نیاز و نیز صورتهای مالی خود را همراه با یادداشتهای پیوست به بانک مرکزی ارائه دهد.
ماده ۳۰- بانک مرکزی در هر زمان که تشخیص دهد میتواند بازرسان خود را جهت رسیدگی به حسابهای صندوق اعزام نماید مدیران صندوق مکلفند تمامی اسناد، مدارک و دفاتر خود را جهت این گونه رسیدگیها ارائه نمایند و امکان رسیدگیهای لازم را برای بازرسان بانک مرکزی فراهم سازند.
ماده ۳۱- چنانچه در رسیدگیهای بانک مرکزی تخلف از ضوابط احراز گردد موارد به تشخیص این بانک جهت اصلاح رویه به صورت اخطار کتبی با قید مهلت به صندوق مربوط اعلام می شود.
تبصره- در صورتی که گزارشهای بازرسان بانک مرکزی و بررسیهای این بانک حکایت از اصرار بر ادامه تخلف صندوق ذیربط داشته باشد و یا تخلفات صندوق مورد نظر، آشکارا مغایر با مقررات و موازین قانونی موجود باشد و یا دامنه شکایات از صندوق مربوط از حد متعارف بالاتر ارزیابی شود در این صورت بانک مرکزی میتواند نسبت به ابطال مجوز فعالیت صندوق مورد نظر اقدام نماید.
ماده ۳۲- توقف فعالیت و یا انحلال صندوق پس از طی مراحل قانونی و تعیین تکلیف نحوه بازپرداخت سپرده های قرض الحسنه و وجوه موضوع حساب قرض الحسنه ویژه موضوع بند «ب» ماده ۱۴ و ماده ۱۸ این دستورالعمل و اعلام قبلی و کتبی مراتب توسط صندوق به بانک مرکزی و کسب موافقت این بانک صورت می گیرد.
تبصره- بانک مرکزی تا زمان بازپرداخت آخرین مبلغ وجوه سپرده گذاران و وجود اداره شده بر عملیات تصفیه صندوق در دوره توقف و انحلال نظارت می نماید.
ماده ۳۳- پس از تصفیه امور صندوق منابع مالی مازاد و سایر اموال صندوق مطابق اساسنامه و سایر قوانین و مقررات ذیربط به مصرف خواهد رسید.
ماده ۳۴- هر گونه تغییر در اساسنامه صندوق موکول به تأیید قبلی بانک مرکزی است.
ماده ۳۵- صندوق در مواردی که در این دستورالعمل ذکر نشده است تابع قوانین و مقررات جاری از جمله قانون پولی و بانکی کشور قانون عملیات بانکی بدون ربا، قانون تنظیم بازار غیر متشکل پولی قانون مبارزه با پولشویی مصوبات شورای پول و اعتبار بخشنامه ها دستور العمل ها و مقررات بانک مرکزی و سایر قوانین و مقررات موضوعه میباشد.
دستورالعمل اجرایی تاسیس فعالیت و نظارت بر صندوقهای قرض الحسنه مؤسسات اعتباری در یک مقدمه ۳۵ ماده و ۱۱ تبصره در شانزدهمین جلسه مورخ ۱۳۹۰٫۰۳٫۰۴ کمیسیون اعتباری بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به تصویب رسید و از تاریخ ابلاغ آن به بانکها و موسسات اعتباری غیربانکی لازم الاجرا میباشد.