بخشنامه شماره 90/43463 مورخ ۱۳۹۰/۰۲/۲۸; ابلاغ ضوابط مؤسسات حسابرسی منتخب بانک مرکزی

شماره: 90/43463
تاریخ: ۱۳۹۰/۰۲/۲۸

موضوع: جهت اطلاع مدیران عامل محترم کلیه بانکهای دولتی غیر دولتی شرکت دولتی پست بانک و مؤسسه اعتباری توسعه ارسال گردید.
با سلام؛
به پیوست ضوابط مؤسسات حسابرسی منتخب بانک مرکزی برای اطلاع بهره برداری و اجرا ارسال می گردد.
 

سید حمید پورمحمدی

 

«ضوابط مؤسسات حسابرسی منتخب بانک مرکزی»

این ضوابط با استناد به قانون پولی و بانکی کشور و سایر قوانین و مقررات مرتبط از جمله بند الحاقیه به نکات لازم الرعایه در اساسنامه بانک غیر دولتی مصوب ۱۳۸۰٫۲٫۳۰ شورای پول و اعتبار و ماده ۳۴ مقررات ناظر بر تأسیس و شیوه فعالیت مؤسسه های اعتباری غیر بانکی مصوب ۱۳۷۳٫۱۰٫۳ شورای پول و اعتبار ، جهت اجراء ابلاغ می گردد.

فصل اول : تعاریف و اصطلاحات
ماده ۱- تعاریف و اصطلاحاتی که در این ضوابط به کار رفته است دارای معانی مشروح زیر میباشد:

فصل دوم: وظایف مؤسسات اعتباری در استفاده از خدمات مؤسسات حسابرسی
ماده ۲
مؤسسات اعتباری مکلفند از زمان ابلاغ این ضوابط تنها در چارچوب معیارها و مفاد این ضوابط نسبت به تعیین و انتخاب حسابرس مستقل و بازرس قانونی اقدام نمایند.

تبصره ۱- مؤسسه اعتباری باید در قراردادهای حسابرسی خود با مؤسسه حسابرسی حائز شرایط لزوم ارسال اسناد و مدارک، مکاتبات و گزارشهای موضوع این ضوابط به بانک مرکزی را پیش بینی نماید.
تبصره ۲- هر گونه تخلف مؤسسه اعتباری از مفاد این ضوابط به تشخیص کارگروه ، موجب اعمال مجازاتهای انتظامی موضوع ماده ۴۴ قانون پولی و بانکی کشور می گردد.

ماده ۳- برکناری و تغییر مؤسسه حسابرسی توسط مؤسسه اعتباری، قبل از ۴ سال مندرج در ماده ۹ این ضوابط پس از دریافت دلایل انتصاب حسابرس جدید از سوی مؤسسه اعتباری و دلایل برکناری از حسابرس قبلی و تأیید کارگروه امکان پذیر خواهد بود.

فصل سوم : شرایط و نحوه پذیرش مؤسسات حسابرسی
ماده ۴
هر مؤسسه حسابرسی عضو جامعه میتواند با احراز شرایط زیر نسبت به قبول وظیفه حسابرسی و بازرسی قانونی مؤسسات اعتباری اقدام نماید :

1- از مدت عضویت آن در جامعه حداقل یکسال گذشته باشد.
تبصره- در مواردی که شرکای مؤسسات حسابرسی حائز شرایط از این مؤسسات جدا شوند و مؤسسه حسابرسی جدیدی تاسیس نمایند مؤسسه حسابرسی جدید از محدودیت فوق مستثنی است. مشروط به این که حداقل دو نفر از شرکای مؤسسه حسابرسی جدید جزو شرکای قبلی مؤسسه حسابرسی حائز شرایط باشند.
2- هر یک از شرکای مؤسسه در طول سابقه حرفه ای خود دست کم ۱۰ گزارش حسابرسی صورتهای مالی را امضاء نموده و یک نفر از شرکاء و مدیران حداقل ۳ گزارش حسابرسی صورتهای مالی مؤسسات اعتباری را امضاء کرده باشند.
تبصره- تعداد گزارشهای مورد اشاره با توجه به شرایط روز و بازار حسابرسی توسط کارگروه قابل تعدیل خواهد بود.
3- دارای کارکنان حرفه ای تمام وقت متناسب با حجم فعالیت بوده و ترکیب کارکنان آن از نظر رده های حرفه ای مختلف مطابق ضوابط و مقررات جامعه و جوابگوی حفظ کیفیت کار حسابرسی باشد. همچنین تعداد کارکنان حرفه ای مؤسسه با سابقه کار حسابرسی زیر ۲ سال بعد از اخذ مدرک کارشناسی نباید از ۴۰ درصد مجموع کارکنان حرفه ای آن تجاوز کند.
۴- امتیاز مؤسسه حسابرسی از نقطه نظر کنترل کیفیت در سطح مؤسسه احراز شرایط مؤسسه حسابرسی عضو جامعه و کنترل کیفیت در سطح کار حسابرسی اجرای کار حسابرسی طبق استانداردهای حسابرسی و آیین رفتار حرفه ای که از طرف جامعه اعلام می شود. از حد نصاب امتیاز در نظر گرفته شده توسط کارگروه برای مؤسسات حسابرسی حائز شرایط کمتر نباشد.
تبصره ۱- مؤسسات حسابرسی پس از احراز شرایط ، همواره باید حد نصاب امتیاز کنترل کیفیت در سطح مؤسسه و کار حسابرسی را کسب کنند در غیر این صورت به عنوان مؤسسه حسابرسی حائز شرایط شناخته نخواهند شد.
تبصره ۲- حد نصاب تعیین شده توسط کارگروه برای چهار سال معتبر است.

5- مؤسسه حسابرسی پیشنهادی و شرکاء و مدیران آن باید فاقد سابقه تنبیه های انضباطی موضوع بندهای ۳ تا ۶ ماده ۳۵ اساسنامه جامعه مصوب شهریور ۱۳۷۸ و اصلاحات بعدی آن باشند یا حداقل یک سال از زمان پایان دوره محکومیتهای موضوع بندهای ۳ یا ۴ سپری و تأیید کارگروه نیز اخذ شده باشد. هم چنین مدیران یا کارکنان دارای سابقه تخلف نمی توانند به عنوان اعضای گروه حسابرسی قرار گیرند مگر این که حداقل یک سال از زمان پایان دوره محکومیت های آنها سپری شده باشد.

تبصره ۱- مؤسسات و شرکانی که مشمول محکومیت بندهای ۵ و ۶ ماده ۳۵ اساسنامه جامعه باشند، نمیتوانند در شمول مؤسسات حسابرسی پیشنهادی قرار گیرند.
تبصره ۲- ارسال تائیدیه جامعه مبنی بر احرار شرایط مؤسسات حسابرسی عضو جامعه و نداشتن سابقه تخلف و محکومیت به شرح فوق توسط مؤسسه حسابرسی به کارگروه ضروری است.

6- کلیه مؤسسات حسابرسی پیشنهادی برای احراز شرایط موظفند طی نامه ای مجوز دریافت اطلاعات توسط بانک مرکزی را به جامعه اعلام نمایند تا در صورت درخواست اطلاعات مورد نیاز در خصوص این مؤسسات، اطلاعات مذکور از سوی جامعه در اختیار بانک مرکزی قرار گیرد. همچنین مؤسسات حسابرسی موظفند رونوشتی از نامه مذکور را همزمان به کارگروه ارسال نمایند.
تبصره 1- اطلاعات دریافتی موضوع بند ۶ فوق الذکر از مؤسسات حسابرسی توسط بانک مرکزی جزء اطلاعات محرمانه تلقی خواهد شد.
تبصره ۲- سازمان حسابرسی در شمار مؤسسات حسابرسی حائز شرایط شناخته می شود.

ماده ۵
مؤسسات حسابرسی برای احراز شرایط ، موظفند در فرصت زمانی که بانک مرکزی اعلام می نماید مدارک موضوع ماده ۴ این ضوابط را جهت بررسی به کارگروه ارائه نمایند کارگروه پس از دریافت مدارک و مستندات و حسب مورد استعلام از جامعه و سازمان حسابرسی نسبت به اعلام نتیجه اقدام خواهد کرد.
ماده ۶- مؤسسات اعتباری موظفند حداقل دو ماه قبل از تشکیل مجمع عمومی عادی سالیانه یا بطور فوق العاده که انتخاب حسابرس مستقل و بازرس قانونی در دستور جلسه آن قرار دارد نسبت به پیشنهاد یک یا چند مؤسسه حسابرسی برای انتخاب به عنوان حسابرس مستقل و بازرس قانونی و ارسال مدارک لازم مطابق موضوع ماده ۴ این ضوابط به بانک مرکزی و اخذ تائیدیه از این بانک اقدام نمایند.

تبصره- در صورت شمول مفاد ماده ۳ این ضوابط ، مؤسسات اعتباری موظفند مدارک و مستندات مربوط به تغییر حسابرس قبلی همراه با معرفی حسابرس جدید را به بانک مرکزی ارائه نمایند.

ماده ۷- در راستای اجرای این ضوابط کارگروهی ۵ نفره متشکل از مدیر کل نظارت بر بانکها و مؤسسات اعتباری مرکز به عنوان رئیس یک نفر از مدیران ذیربط بانک مرکزی به انتخاب هیأت عامل بانک مرکزی ، یک نفر حسابدار رسمی غیر شاغل با حداقل ۱۰ سال سابقه در حد مدیر ارشد حسابرسی به انتخاب هیأت عامل بانک مرکزی یک نفر حسابدار رسمی غیر شاغل با همان شرایط به پیشنهاد جامعه و تأیید هیأت عامل بانک مرکزی و یک نفر حسابدار رسمی با همان شرایط به پیشنهاد سازمان حسابرسی و تأیید هیأت عامل بانک مرکزی تشکیل میشود. نحوه انجام وظایف و اداره جلسات آن در چارچوب مفاد این ضوابط به موجب دستورالعمل اجرایی خواهد بود که به پیشنهاد کارگروه به تصویب هیأت عامل بانک مرکزی میرسد.
ماده ۸- مؤسسات حسابرسی باید قبل از تأیید توسط بانک مرکزی، رعایت کلیه مفاد این ضوابط را کتباً تعهد نمایند.

تبصره- مؤسسات حسابرسی حائز شرایط باید لزوم ارسال مکاتبات و گزارشهای موضوع این ضوابط به بانک مرکزی را در قراردادهای حسابرسی با مؤسسه اعتباری مورد حسابرسی پیش بینی نمایند.

ماده ۹
مؤسسات حسابرسی و شرکای مسئول کار حسابرسی مؤسسات اعتباری مجاز نیستند بعد از گذشت ۴ سال مجدداً سمت حسابرس مستقل و بازرس قانونی آنها را بپذیرند. ضمناً در صورت خروج شرکاء از مؤسسه قبلی شریک مسئول کار در دوره ۴ سال قبل نمیتواند با حضور به عنوان شریک در مؤسسه حسابرسی دیگر سمت مزبور را قبول کند شروع این مهلت از تاریخ تصویب این ضوابط خواهد بود. پذیرش کار پس از ۴ سال تنها با سپری شدن حداقل یک سال امکان پذیر است. هر گونه تخلف از مفاد این ماده مشمول اقدامات انتظامی مقرر در ماده ۱۳ خواهد بود.

 فصل چهارم : وظایف مؤسسات حسابرسی
ماده ۱۰
مؤسسه حسابرسی حائز شرایط ، نسبت به درج موارد عدم رعایت مؤسسه اعتباری از قانون پولی و بانکی کشور قانون عملیات بانکی بدون ربا و سایر قوانین و مقررات مرتبط با فعالیت مؤسسات اعتباری مصوبات شورای پول و اعتبار مفاد اساسنامه مؤسسه اعتباری و آئین نامه ها ، بخشنامه ها و دستور العمل های بانک مرکزی در چارچوب استانداردهای حسابرسی ، حسب مورد در گزارش حسابرسی و نامه مدیریت مسئولیت دارد و علاوه بر مسئولیتهای قانونی و حرفه ای ، مکلف به تهیه و ارائه گزارشهای ویژه نیز میباشد .
تبصره ۱- بانک مرکزی محتوای گزارشهای ویژه مورد نیاز خود از جمله گزارش بررسی عملکرد مؤسسه اعتباری در انطباق با مقررات بانک مرکزی را توسط کارگروه تعیین خواهد نمود.
تبصره ۲- مؤسسه حسابرسی حائز شرایط موظف است یک نسخه از گزارش حسابرس مستقل و بازرس قانونی به انضمام صورتهای مالی حسابرسی شده و یادداشتهای همراه صورتهای مالی مؤسسه اعتباری و سایر مستندات مورد درخواست بانک مرکزی را در اختیار بانک مرکزی قرار دهد.

فصل پنجم: نظارت بر مؤسسات حسابرسی
ماده ۱۱- کارگروه مجاز است در چارچوب رعایت اصول و ضوابط حرفه ای و اطمینان از احراز شرایط مورد نظر در این ضوابط توسط مؤسسات حسابرسی حائز شرایط و حفظ شرایط مذکور پس از تأیید و هم چنین اطمینان از رعایت مقررات بانک مرکزی حاکم بر فعالیت مؤسسات حسابرسی حائز شرایط ، عنداللزوم با مؤسسات حسابرسی ، جامعه و سازمان حسابرسی مکاتبه و از آنها اطلاعات اسناد و مدارک مورد نیاز را درخواست نماید و در صورت لزوم در چارچوب موارد فوق حسب مورد از کارگروه کنترل کیفیت جامعه و کمیته کنترل کیفیت سازمان حسابرسی درخواست بازرسی نماید. 
تبصره- مؤسسه حسابرسی حائز شرایط موظف است هر نوع اسناد و مدارک مرتبط با فعالیت خود را بنا به درخواست کارگروه در اختیار بانک مرکزی قرار دهد.

فصل ششم: لزوم حفظ استقلال مؤسسات حسابرسی
ماده ۱۲
مؤسسات حسابرسی حائز شرایط در راستای حفظ استقلال حرفه ای علاوه بر ضوابط آیین رفتار حرفه ای جامعه یا سازمان حسابرسی حسب مورد ملزم به رعایت موارد زیر میباشند:

فصل هفتم: مقررات انتظامی
ماده ۱۳- مؤسسات حسابرسی حائز شرایط در صورت عدم رعایت مفاد این ضوابط و سایر ضوابط و مقررات حاکم بر فعالیت آنها به تشخیص کارگروه و با تایید هیأت عامل بانک مرکزی بطور دائم یا موقت از شمول تأیید بانک مرکزی خارج خواهند شد.
تبصره ۱- اقدامات انضباطی سایر مراجع ذیصلاح از جمله جامعه مانع از اجرای اقدامات مقرر در این ماده نمی شود.
تبصره 2- در مواردی که آرای صادره حاکی از عدم رعایت مفاد این ضوابط باشد و مؤسسه حسابرسی درخواست تجدید نظر نماید موضوع برای تصمیم گیری به کارگروه ارجاع می شود. ترتیبات مربوط به تجدید نظر در آراء صادره تابع دستورالعمل اجرایی خواهد بود که کارگروه پیشنهاد و توسط هیأت عامل بانک مرکزی تصویب خواهد شد

فصل هشتم : الزامات ارسال گزارش
ماده ۱۴- مؤسسات حسابرسی حائز شرایط باید یک نسخه از گزارشهای حسابرس مستقل و بازرس قانونی در خصوص صورتهای مالی شرکتهای تابعه و فرعی و تلفیقی مؤسسه اعتباری بررسی اجمالی صورتهای مالی میان دوره ای مؤسسه اعتباری ، شرکتهای تابعه و فرعی و تلفیقی : گزارشهای ویژه . نامه مدیریت و گزارشهای حسابرسی اطلاعات مالی آتی ) از جمله افزایش سرمایه مربوط به مؤسسات اعتباری را طبق این ضوابط در تاریخ صدور آن به بانک مرکزی ارسال نمایند.

فصل نهم: سایر مقررات
ماده ۱۵- مؤسسات حسابرسی حائز شرایط باید علاوه بر رعایت ضوابط و مقرراتی که در مورد تشکیل اداره و نحوه فعالیت مؤسسات حسابرسی توسط جامعه و سایر مراجع ذیصلاح وضع می شود، مقررات این ضوابط را نیز رعایت کنند.
ماده ۱۶- مؤسسات حسابرسی حائز شرایط باید تغییر در شرکاء و مدیران خود را ظرف مدت یک ماه کتباً به کارگروه اعلام نمایند. کارگروه پس از بررسی تغییر ترکیب شرکاء و مدیران، درباره حائز شرایط بودن مؤسسه حسابرسی، تصمیمات لازم را اتخاذ خواهد کرد.
ماده ۱۷- بانک مرکزی میتواند به منظور تعامل و تبادل اطلاعات با جامعه و سازمان حسابرسی و عند اللزوم سایر مراجع ذیربط از سوی دیگر تفاهم نامه هایی تهیه و به امضای بانک مرکزی و بالاترین مقام اجرائی مراجع مذکور برساند.
ماده ۱۸- انتخاب حسابرس مستقل و بازرس قانونی برای سال مالی منتهی به پایان اسفند ماه ۱۳۹۰ مؤسسات اعتباری باید براساس این ضوابط صورت پذیرد در صورتی که مؤسسه حسابرسی قبل از اعلام این ضوابط انتخاب شده باشد و حسابرس انتخاب شده جزو مؤسسات حائز شرایط نباشد، مؤسسه حسابرسی صرفاً مجاز به اتمام کارهای جاری است.
ماده ۱۹- این ضوابط در ۱۹ ماده و ۱۷ تبصره در تاریخ ۱۳۹۰٫۲٫۱۱ به تصویب هیات عامل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران رسید.