14- بخشنامه شماره 173772/89 مورخ 10/08/1389 ; ابلاغ آيين نامه تسهيلات و تعهدات اشخاص مرتبط - مصوب جلسه مورخ 27/7/1389 شوراي پول و اعتبار (منسوخ)

شماره : تاریخ ۸۹٫۱۷۳۷۷۲ ۱۳۸۹٫۰۸٫۱۰ دارد بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران جهت اطلاع مدیران عامل محترم کلیه بانکهای دولتی غیر دولتی شرکت دولتی پست بانک و مؤسسه اعتباری توسعه ارسال گردید. با سلام و احترام پیرو نامه های شماره مب ٫ ۱۲۱۸۰٤ مورخ ۱۳۸۷٫۱۲٫۱۴ و مب ٫ ۱۳۷۷۷ مورخ ۱۳۸۸٫۱٫۲۹ به پیوست «آئین نامه تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط مصوب یکهزار و یکصد و هجدهمین جلسه مورخ ۱۳۸۹٫۷٫۲۷ شورای پول و اعتبار جهت اجرا ایفاد می گردد. یادآوری مینماید به موجب مصوبه فوق الذکر ایین نامه صدر الاشاره پس از گذشت شش ماه از تاریخ صدور این بخشنامه لازم الاجراء میباشد لذا آئین نامه مصوب مورخ ۱۳۸۲٫۱۱٫۲۵ شورای پول و اعتبار در این خصوص موضوع بخشنامه شماره مب ٫ ١٩٦٤ مورخ ۱۳۸۲٫۱۱٫۲۹ پس از گذشت شش ماه از تاریخ صدور این بخشنامه کان لم یکن تلقی می گردد. خواهشمند است دستور فرمایند مراتب به کلیه واحدهای ذی ربط آن بانک مؤسسه اعتباری ابلاغ و بر حسن اجرای آن نظارت به عمل آید. ٫ ٥٥٦٠٢١ ٫ج پیوست: ۷ برگ اداره مطالعات و مقررات بانکی امیرحسین امین آزاد ۳۸۳۱-۲ تهران - بلوار میرداماد- شماره ۱۴۴، تلفن : ۲۹۹۵۱ صندوق پستی : ۷۱۷ ٫ ۸۵۸۷۵، فاکس : ۶۶۷۲۵۶۷۴ بیات اینترنتی : www.cbi.ir آیین نامه تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط ماده ۱ هدف به منظور حفظ سلامت نظام بانکی پیشگیری از تبدیل مؤسسه اعتباری به منبع تأمین مالی ترجیحی برای اشخاص مرتبط با آن و به تبع آن کاهش مخاطرات ناشی از اعطای ایجاد تسهیلات و تعهدات به اشخاص مرتبط با مؤسسه اعتباری ایین نامه تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط که از این پس به اختصار ایین نامه" نامیده میشود، تصویب می گردد. ماده ۲ مبنای قانونی بند ۵ از ماده ١٤ بند ٤ از ماده ٣٤ و مواد ٤٣ و ٤٤ قانون پولی و بانکی کشور مصوب تیرماه ۱۳۵۱ ماده ۳ تعاریف ۳-۱- مؤسسه اعتباری شخص حقوقی است که با مجوز بانک مرکزی به انجام عملیات بانکی مبادرت می نماید. بانک ها از مصادیق مؤسسات اعتباری میباشند. ۳-۲- عملیات بانکی عبارتست از دریافت هرگونه سپرده از عموم و به کارگیری آن در قالب اعطای اعتبار و تسهیلات --- بانک مرکزی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران ۳-۴- داراییها از نظر این آیین نامه داراییهای مؤسسه اعتباری مشتمل بر تسهیلات و تعهدات به اشخاص مرتبط میباشد. -۳-۵- تسهیلات و تعهدات از نظر این آیین نامه عبارت تسهیلات و تعهدات شامل اقلام ذیل است ۱ - تسهیلات شامل اقلام داراییهای مؤسسه اعتباری در بالای خط ترازنامه بوده موارد ذیل را در بر می گیرد: تسهیلات اعطایی اعم از جاری غیر جاری ریالی و ارزی تسهیلات اعطایی بین بانکی بدهی مشتریان در حساب بدهکاران موقت بدهکاران بابت اعتبارات اسنادی پرداخت شده؛ بدهکاران بابت ضمانت نامه های پرداخت شده؛ بدهکاران بابت کارتهای اعتباری پرداخت شده؛ تسهیلات از محل حساب ذخیره ارزی بدهکاران بابت اعتبارات اسنادی و بروات ارزی مدت دار اعم از (Finance, Refinance, Deferred Payment ...) پیش پرداخت بابت اموال خریداری شده عقود اموال خریداری شده بابت عقود کار در جریان جعاله خرید دین شامل اسناد و بروات واخواستی ۲- تعهدات شامل اقلام زیر خط ترازنامه در مورد تعهدات ریالی و ارزی بابت موارد ذیل است: ضمانت نامه ها، کارتهای اعتباری و انواع اعتبارات اسنادی دیداری و مدت دار ظهر نویسی اسناد تعهدآور تضمین اوراق مشارکت صادره و تعهدات بابت مانده سهام پذیره نویسی شده تعهدات مشتریان بابت قراردادهای منعقده معاملات بروات اسنادی ارزی مدت دار قبولی نویسی شده. تبصره ۱ تسهیلات و تعهدات شامل تسهیلات اعطایی و تعهدات ایجاد شده از طریق شعب خارجی مؤسسات اعتباری کشور نیز میگردد ولی تسهیلات از محل وجوه اداره شده را در بر نمی گیرد. تبصره ۲ در محاسبه خالص تسهیلات سود سالهای آینده وجوه دریافتی مضاربه و حساب مشترک مشارکت مدنی منظور نمیشود برای محاسبه خالص تعهدات نیز لازم است پیش دریافت نقدی اخذ شده بابت اعتبارات اسنادی از میزان تعهدات کسر گردد. -۳-۶- اشخاص مرتبط اشخاص حقیقی و حقوقی هستند که به واسطه ی مالکیت مدیریت و یا نظارت بتوانند به طور مستقیم و یا غیر مستقیم بر تصمیم گیریهای اعتباری و سرمایه گذاری مؤسسه اعتباری اعمال کنترل نموده و یا نفوذ قابل ملاحظه ای داشته باشند به گونه ای که بتوانند مؤسسه اعتباری را تبدیل به منبع تأمین مالی ترجیحی خود نموده و بدین ترتیب منافع مؤسسه اعتباری تحت الشعاع منافع اشخاص مذکور قرار گیرد. اشخاص مرتبط به شرح زیر میباشند مدیران مؤسسه اعتباری مشتمل بر اعضای هیأت مدیره و هیأت عامل مدیر عامل قائم مقام مدیر عامل ۲ حسابرس مستقل و بازرس قانونی مؤسسه اعتباری سهامداران حقیقی که به طور انفرادی و یا به همراه بستگان خود مالکیت و یا کنترل حداقل ۱ از سهام موسسه اعتباری را دارا باشند. بستگان اشخاص حقیقی ردیف های ۱، ۲ و ۳ سهامداران حقوقی که بی واسطه و یا با واسطه تا دو سطح مالکیت و یا کنترل حداقل ۱ از سهام مؤسسه اعتباری را دارا باشند. شخص حقوقی که سهام یا سرمایه آن متعلق به اشخاص مرتبط موضوع بندهای ۱ تا ه فوق است به گونه ای که اشخاص مرتبط مذکور قادر به تعیین حداقل یک عضو هیات مدیره در آن شخص حقوقی باشند. شخص حقوقی که بخشی از سهام یا سرمایه آن بی واسطه و یا با واسطه تا دو سطح متعلق به مؤسسه اعتباری است به گونه ای که مؤسسه اعتباری قادر به تعیین حداقل یک عضو هیأت مدیره در آن شخص حقوقی باشد. شخص حقوقی که اشخاص مرتبط موضوع بندهای ۱ تا ٤ فوق دارای مناصب مدیریتی عضو هیات مدیره و هیأت عامل مدیر عامل و قائم مقام مدیر عامل در آن شخص حقوقی باشند. شخص حقوقی که به همراه مؤسسه اعتباری بخشی از سهام یا سرمایه آنها تحت تملک شخص حقوقی دیگری است به گونه ای که شخص حقوقی اخیرالذکر قادر به تعیین حداقل یک عضو هیأت مدیره در مؤسسه اعتباری و شخص حقوقی مذکور باشد. ماده ۴ تعیین حدود ۴-۱- حد فردی نسبت مجموع سرمایه پرداخت شده و اندوخته مؤسسه اعتباری به خالص تسهیلات و تعهدات به هر شخص مرتبط نباید کمتر از ۷۰ برابر باشد. به عبارت دیگر حداکثر خالص ۱ بستگان در این آیین نامه مشتمل بر پدر مادر همسر فرزند افراد تحت تکفل خواهر و برادر میباشد. سرمایه پرداخت شده در این آیین نامه عبارت است از سرمایه ثبت شده مؤسسه اعتباری در مرجع ثبت شرکتها اندوخته در این آیین نامه شامل اندوخته قانونی و اندوخته های دیگر میباشد. تسهیلات و تعهدات به هر شخص مرتبط نباید از ١٫٤٣ مجموع سرمایه پرداخت شده و اندوخته مؤسسه اعتباری تجاوز نماید. مجموع سرمایه پرداخت شده و اندوخته خالص تسهیلات و تعهدات به هر شخص مرتبط تبصره ۱ در محاسبه حد فردی اشخاص حقوقی موضوع ردیف ۷ بند ۳۶ ماده ۳ قیمت تمام شده سهام این اشخاص در جمع خالص تسهیلات و تعهدات اشخاص مذکور منظور می گردد. تبصره ۲ حد فردی تسهیلات و تعهدات به هر یک از اشخاص مرتبط موضوع این آیین نامه از جمع خالص تسهیلات و تعهدات وی به مؤسسه اعتباری حاصل میشود لیکن تعهدات هر شخص پس از اعمال ضرایب تبدیل مندرج در بند ۵۲ آیین نامه کفایت سرمایه در جمع مذکور ملحوظ می شود. تبصره ۳ حد فردی مندرج در این ماده برای اشخاص حقیقی جزء ٤ بند ٦ ٣ اشخاص حقوقی و شرکتهای متعلق به آنها (۰٫۷۵ هفتاد و پنج صدم درصد خواهد بود. ۴-۲- حد جمعی نسبت مجموع سرمایه پرداخت شده و اندوخته مؤسسه اعتباری به مجموع خالص تسهیلات و تعهدات به اشخاص مرتبط نباید کمتر از ۴ برابر باشد. به عبارت دیگر حداکثر خالص مجموع تسهیلات و تعهدات به اشخاص مرتبط نباید از ۲۵ مجموع سرمایه پرداخت شده و اندوخته مؤسسه اعتباری تجاوز نماید. مجموع سرمایه پرداخت شده و اندوخته خالص مجموع تسهیلات و تعهدات به اشخاص مرتبط -۴-۳- هرگونه تسهیلاتی که مؤسسه اعتباری به اشخاص ردیف ۱ بند ٣٦ ماده ۳ اعطاء می نماید نظیر مسکن ضروری اضطراری و ....) در حدود فردی و جمعی منظور می گردد. ماده ۵ رویه یکسان -۵-۱- نرخ سود و کارمزد مدت زمان بازپرداخت دوره تنفس وثایق دریافتی انواع وجه التزام و سایر شرایط مربوط به تسهیلات و تعهدات به اشخاص مرتبط - به استثناء موارد مذکور در بند ٤۳ - باید مطابق با رویه معمول در خصوص سایر مشتریان مؤسسه اعتباری اشخاص غیر مرتبط باشد. ۵-۲- تسهیلات و تعهدات به اشخاص مرتبط باید قبلاً به تصویب هیات مدیره مؤسسه اعتباری برسد. ۵-۳- هیأت مدیره موسسه اعتباری میتواند اختیار تصمیم گیری در خصوص تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط با مبالغ کمتر از یک میلیارد (۱،۰۰۰،۰۰۰،۰۰۰ ریال را به سایر مراجع ذی ربط مؤسسه اعتباری تفویض نماید. استفاده از اختیارات این بند به موجب دستورالعملی خواهد بود که در آن به مواردی نظیر ساز و کار مربوط به تصویب و اعطاء تسهیلات و ایجاد تعهدات شرایط احراز مراجع تصمیم گیری شرایط اعطای تسهیلات و ایجاد تعهدات و مدت تفویض اختیار اشاره شده باشد دستورالعمل مذکور باید به تصویب هیات مدیره مؤسسه اعتباری برسد. تبصره ۱ بانک مرکزی میتواند در صورت لزوم اقدام به تغییر سقف مذکور در بند ۳-۵ این ماده نماید. تبصره ۲ واحد حسابرسی داخلی مؤسسه اعتباری موظف است هر شش ماه یک بار گزارشی از عملکرد تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط مشتمل بر میزان و صحت آن موضوع بند ۵۳ این ماده را به هیات مدیره مؤسسه اعتباری گزارش نماید. ۵-۴- جلسات تصمیم گیری هیأت مدیره و سایر مراجع ذی ربط مذکور در بند ۳-۵ این ماده برای اعطاء ٫ ایجاد تسهیلات و تعهدات به اشخاص مرتبط باید بدون حضور اشخاص مرتبط ذی نفع أن تسهيلات و تعهدات برگزار شود. -۵-۵- مؤسسات اعتباری علاوه بر موارد فوق ملزم به رعایت مفاد ماده ۱۲۹ قانون تجارت نیز می باشند. ماده ۶ نحوه نظارت داخلی ۶-۱- هیات مدیره مؤسسه اعتباری موظف است ظرف مدت یک ماه پس از ابلاغ این آیین نامه واحد سازمانی ذی ربط برای اجرایی کردن آن ترجیحاً) واحد حسابرسی داخلی را تعیین نموده و مراتب را نیز به بانک مرکزی اعلام نماید واحد سازمانی مذکور باید نسبت به جمع آوری اطلاعات اشخاص مرتبط موضوع ردیف های ۱ تا ۹ بند ۶-۳ ماده ۳ این آیین نامه اقدام نماید. ۶-۲- واحد سازمانی موضوع بند ۱ موظف است اطلاعات موضوع بند ۶۱ این ماده را به کلیه شعب واحدهای اعتباری و سایر مراجع ذی ربط مؤسسه اعتباری جهت اجرا ابلاغ نماید. ۶-۳- شعب واحدهای اعتباری یا سایر مراجع ذی ربط مؤسسه اعتباری موظف هستند به محض اعطای تسهیلات به یا ایجاد تعهدات برای هر یک از اشخاص مرتبط موضوع بند ۳۶ ماده ۳ این آیین نامه نسبت به ارسال اطلاعات آن به واحد سازمانی موضوع بند ۱-۶ اقدام نمایند. -۶-۴- واحد سازمانی موضوع بند ۱ موظف است ظرف مدت زمانی سه ماه پس از ابلاغ این آیین نامه اقدام به ایجاد یک بانک اطلاعاتی حاوی اطلاعات مربوط به تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط صورت تجمعی و به تفکیک هر یک از آنها نماید. ۶-۵ واحد سازمانی موضوع بند ۱ ٦ موظف به کنترل و حصول اطمینان از صحت عملیات مؤسسه اعتباری در راستای اجرایی کردن مفاد این آیین نامه میباشد. ماده ۷ گزارش دهی ۷-۱- مؤسسه اعتباری مکلف است فهرست اشخاص مرتبط موضوع بندهای ۱ تا ۹ ردیف (٣٦) و نوع ارتباط و نسبت آنها با مؤسسه اعتباری را پس از طی دوره گذار و در هر بار تغییر برای بانک مرکزی ارسال نماید. ۷-۲- مؤسسه اعتباری موظف است در اجرای مفاد این آیین نامه نسبت به تدوین دستور العمل اجرایی داخلی مشتمل بر واحد یا واحدهای سازمانی مسئول انجام کار روشهای انجام کار نحوه ارتباط تبادل و گردش اطلاعات مابین واحدهای سازمانی و.... اقدام نماید. دستورالعمل اجرایی مذکور باید به تصویب هیات مدیره مؤسسه اعتباری رسیده و نسخه ای از آن برای بانک مرکزی ارسال گردد. --- مؤسسه اعتباری موظف است هر سه ماه یک بار اطلاعات مربوط به تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط را بر اساس فرمی که بانک مرکزی ارائه خواهد نمود تکمیل و به بانک مرکزی ارسال نماید. تبصره بانک مرکزی میتواند در صورت لزوم مقاطع کوتاه تر از سه ماه را نیز برای گزارش دهی تعیین نماید. ماده ۸ افشاء مؤسسه اعتباری موظف است در یادداشتهای همراه صورتهای مالی خود اطلاعات مربوط به جزئیات تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط را به صورت یک بند مجزا، افشاء نماید. ماده ۹ مجازات -۹-۱- تخلف از حد فردی مقرر در ماده ٤ این آیین نامه موجب اعمال مجازاتهای انتظامی موضوع ماده ٤٤ قانون پولی و بانکی کشور می شود. ۹-۲- مؤسسه اعتباری که از حد جمعی مقرر در ماده ۴ این آیین نامه تجاوز نموده باشد به استناد بند ه از ماده ۱۴ و ماده ۴۳ قانون پولی و بانکی کشور مکلف به پرداخت مبلغی معادل ۱۲ در سال نسبت به مبلغ مورد تخلف میباشد مبلغ مذکور هر سه ماه توسط بانک مرکزی محاسبه و از حساب مؤسسه اعتباری متخلف نزد بانک مرکزی برداشت میگردد در صورت لزوم رویه مربوط به برداشت مبلغ مذکور از حساب بانک متخلف به تصویب بانک مرکزی میرسد. ۹-۳- مؤسسات اعتباری موظف به رعایت کامل این آیین نامه میباشند هیأت انتظامی بانکها موضوع ماده ٤٤ قانون پولی و بانکی کشور به پیشنهاد بانک مرکزی میتواند مؤسسه اعتباری را که از اجرای کامل این آیین نامه خودداری کرده یا نسبت به ارسال اطلاعات ناقص یا اشتباه اقدام کرده باشد بر حسب میزان و یا اصرار بر ادامه تخلف به طور موقت یا دائم از انجام بعضی امور بانکی منع نماید. ماده ۱۰ دوره گذار مؤسسه اعتباری موظف است ظرف شش ماه پس از ابلاغ این آیین نامه وضعیت خود را با مفاد آن و حدود مذکور در ماده ٤ تطبیق دهد. ماده ۱۱ گزارش به شورای پول و اعتبار بانک مرکزی موظف است یک سال پس از دوره گذار و سپس در مقاطع زمانی یک ساله گزارش عملکرد مؤسسات اعتباری در خصوص اجرای این آیین نامه را به شورای پول و اعتبار ارایه نماید. ماده ۱۲ مقررات منسوخ آیین نامه تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط موضوع مصوبه مورخ ۱۳۸۲٫۱۱٫۲۵ شورای پول و اعتبار پس از دوره گذار منسوخ می شود. این آئین نامه در ۱۲ ماده و ۸ تبصره در یکهزارو یکصد و هجدهمین جلسه مورخ ۱۳۸۹٫۷٫۲۷ به تصویب شورای پول و اعتبار رسید و پس از دوره گذار لازم الاجر است.