دستورالعمل تنقیح قوانین و مقررات قضایی

جناب آقای اکبرپور رئیس محترم هیأت مدیره و مدیرعامل روزنامه رسمی کشور تصویر دستورالعمل شماره ۱۰۰/۹۴۸۱۷/۹۰۰۰ مورخ ۱۳۹۸/۷/۱۰ ریاست محترم قوه قضاییه در خصوص «تنقیح قوانین و مقررات قضایی» جهت استحضار به پیوست ایفاد می‌گردد.

مدیرکل دبیرخانه قوه قضاییه - دکتر محسن محدث

تاریخ: ۱۳۹۸/۷/۱۰
شماره: ۱۰۰/۹۴۸۱۷/۹۰۰۰
دستورالعمل تنقیح قوانین و مقررات قضایی
در اجرای بند ۱۵ سیاست‌های کلی نظام در خصوص امنیت قضایی ابلاغی ۱۳۸۱/۷/۲۸ مقام معظم رهبری (مدظله العالی)، قانون تدوین و تنقیح قوانین و مقررات کشور مصوب ۱۳۸۹/۳/۲۵، بند «الف» ماده ۳۸ قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور مصوب ۱۳۹۵/۱۱/۱۰ و جزء «چ» ماده ۱۱۳ قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۳۹۵/۱۲/۱۴ مجلس شورای اسلامی و به منظور تسریع و نظام‌مند کردن تنقیح قوانین و مقررات در قوه قضاییه، «دستورالعمل تنقیح قوانین و مقررات قضایی» به شرح مواد زیر است:
فصل نخست: تشکیلات و وظایف
ماده ۱- به منظور ارزیابی و تنقیح قوانین و مقررات قضایی «اداره کل تنقیح قوانین و مقررات» در معاونت حقوقی قوه قضاییه که از این پس اداره کل نامیده می‌شود تشکیل و عهده دار وظایف زیر است:
الف- آسیب شناسی و ارزیابی مستمر قوانین و مقررات موضوع این دستورالعمل و اقدام لازم در خصوص تنقیح آنها؛
ب- تهیه درختواره قوانین و مقررات، تبیین تعداد و دامنه موضوعات (کدهای) تنقیحی و تعیین اصول ضوابط و فنون ناظر بر تنقیح شکلی و ماهوی قوانین و مقررات و تدوین قانون جامع ضمن همکاری مشترک با بخش‌های مرتبط در معاونت قوانین مجلس شورای اسلامی و معاونت حقوقی ریاست جمهوری؛
پ- تهیه ضوابط مربوط به تهیه و انتشار مجموعه قوانین و مقررات با هماهنگی بخش‌های مرتبط در قوای دیگر و روزنامه رسمی کشور؛
ت- تهیه پیش‌نویس لوایح و مواد تنقیحی؛
ث- شناسایی موارد نیازمند وضع قوانین و مقررات یا بازنگری آن و اعلام به مراجع مرتبط؛
ج- تنقیح آیین‌نامه‌ها، دستورالعمل‌ها، بخشنامه‌ها و سایر مصوبات مربوط به قوه قضاییه؛
چ- ارائه گزارش ادواری و موردی تنقیح قوانین و مقررات به معاون حقوقی قوه قضاییه؛
ماده ۲- تشکیلات اداره کل با پیشنهاد معاونت حقوقی و تأیید معاونت راهبردی تهیه می‌شود و به تصویب رئیس قوه قضاییه می‌رسد.
ماده ۳- اداره کل مکلف است با نظارت و ارزیابی مستمر قوانین و مقررات قضایی نسبت به تنقیح موارد زیر اقدام نماید:
الف- قوانین و مقررات مرتبط با جرایم و مجازات‌ها؛
ب- قوانین و مقررات مربوط به آیین دادرسی مراجع قضایی؛
پ- تمامی آیین‌نامه‌ها، دستورالعمل‌ها، بخشنامه‌ها و سایر مصوبات مربوط به قوه قضاییه؛
ت- سایر قوانین و مقررات که در اجرای تفاهم‌نامه بین قوای سه‌گانه قوه قضاییه عهده‌دار انجام آن می‌شود.
ماده ۴- اداره کل می‌تواند به منظور دسترسی قضات و عموم جامعه به متن صحیح و منقح قوانین و مقررات معتبر و آرای وحدت رویه نسبت به تهیه مجموعه‌های تنقیح شده موضوعی به صورت مکتوب یا الکترونیکی به همراه پیشینه تقنینی و اطلاعات مربوط به شناسنامه قانون، قوانین و مقررات مرتبط آرای قضایی و نظرات تفسیری و مشورتی مرتبط با هر ماده و جدول تاریخی آرا و نظرات مشورتی اقدام کند.
ماده ۵- به منظور بهره‌گیری از فناوری‌های نوین در امر تنقیح و کسب نظرات و پیشنهادهای صاحب نظران در این زمینه، مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه مکلف است با همکاری اداره کل نسبت به طراحی و راه اندازی سامانه الکترونیکی تنقیح اقدام کند.
فصل دوم: کمیسیون‌های تنقیح
ماده ۶- جهت بهره‌گیری از نظرات کارشناسی کمیسیون‌های تنقیح در محل اداره کل تشکیل می‌شود. تعداد کمیسیون‌ها و مهلت اقدام آنها به تناسب میزان و نوع کار با پیشنهاد مدیرکل و تصویب معاونت حقوقی قوه قضاییه می‌باشد.
تبصره- شیوه انتخاب اعضاء، ترکیب آنان، آیین کار، نحوه پرداخت حق‌الزحمه همان است که در آیین‌نامه کارگروه‌های مشورتی اداره كل حقوقی آمده است.
ماده ۷- چنانچه در تهیه لوایح تنقیحی در مواردی نیاز به همکاری قوای دیگر باشد با ایجاد کمیسیون‌های مشترک نسبت به تنقیح و تهیه پیش‌نویس لایحه مورد نیاز اقدام می‌شود
ماده ۸- دبیر هر کمیسیون از قضات یا کارشناسان مجرب اداره کل توسط مدیرکل انتخاب می‌شود و انجام امور دبیرخانه‌ای هر کمیسیون از قبیل ارسال دعوت‌نامه و مستندات تهیه صورت جلسات ثبت و ضبط گزارش‌ها و مستندات و گزارش وضعیت حضور اعضاء به مدیرکل را بر عهده دارد.
ماده ۹- در مواردی که دستور کار کمیسیون‌های تنقیح قوانین و مقررات مرتبط با یکی از سازمان‌ها، مراکز یا واحدهای قوه قضاییه باشد نماینده آن دعوت می‌شود و با حق رأی در جلسات حضور می‌یابد.
ماده ۱۰- اداره کل می‌تواند با تشخیص معاون حقوقی و با رعایت قوانین و مقررات مربوط نسبت به تنقیح قوانین و مقررات از طریق انعقاد قرارداد با بخش خصوصی اقدام نماید.
فصل سوم: فرآیند تنقیح
ماده ۱۱- تنقیح شامل گردآوری و پالایش قوانین و مقررات و پیشنهاد اصلاح آنها به منظور رفع ابهام، اجمال، تعارض، تداخل، تکرار و تورم قوانین و مقررات می‌باشد که از طریق اقدامات زیر انجام می‌شود:
۱- گردآوری شامل:
الف- تفکیک و طبقه‌بندی موضوعی؛
ب- شناسایی و تهیه منابع؛
پ- استخراج و جمع‌آوری مطالب مرتبط؛
۲- پالایش شامل:
الف- درج شناسنامه قوانین و مقررات و هر ماده آنها؛
ب- شناسایی قوانین و مقررات معتبر از غیرمعتبر؛
پ- شناسایی موارد ابهام، اجمال، تکرار تعارض یا نقض؛
۳- تهیه پیش‌نویس لوایح تنقیحی شامل:
الف- مشخص کردن قوانین غیرمعتبر و اعلام به معاونت قوانین مجلس شورای اسلامی جهت اعلام نسخ صریح؛
ب- تهیه پیش‌نویس لوایح تفسیری، الحاقی، اصلاحی و یا تمدید مدت قوانین.
ماده ۱۲- در تهیه پیش‌نویس لوایح و مقررات باید ضوابط تنقیحی مربوط به عنوان، موضوع، شیوه نگارش، تنظیم فصول، ترتیب مواد، تناسب مواد با عنوان و موضوع تبیین قوانین و مقررات غیرمعتبر در ماده ناسخ و شیوه تهیه مقدمه توجیهی و شرح توجیهی مواد رعایت شود.
ماده ۱۳- لوایح تنقیحی پس از تأیید معاون حقوقی به نظر رئیس قوه قضاییه می‌رسد تا در صورت موافقت، مراتب جهت طی مراحل قانونی به مجلس شورای اسلامی اعلام شود.
ماده ۱۴- به منظور پالایش و تنقیح شکلی و ماهوی آیین‌نامه‌ها، دستورالعمل‌ها، بخشنامه‌ها و سایر مصوبات مربوط به قوه قضاییه اداره کل نسبت به انجام فرآیند تنقیح اقدام و معاون حقوقی پیشنهادهای اصلاحی را به رئیس قوه قضاییه یا دیگر مراجع تصویب کننده اعلام می‌کند.
فصل چهارم: سایر مقررات
ماده ۱۵- معاونت منابع انسانی قوه قضاییه مکلف است نسبت به تأمین و آموزش نیروی انسانی مورد نیاز اداره کل اقدام کند.
ماده۱۶ـ هر سال طبق اعلام معاونت حقوقی قوه قضاییه اعتبار لازم برای اجرای مفاد این آیین‌نامه توسط معاونت راهبردی در بودجه سالانه قوه قضاییه پیش‌بینی می‌شود و در سرجمع اعتبارات معاونت حقوقی تخصیص می‌یابد.
ماده ۱۷- این دستورالعمل مشتمل بر ۱۷ ماده و ۱ تبصره در تاریخ ۱۳۹۸/۷/۸ به تصویب رئیس قوه قضاییه رسیده و پس از ابلاغ لازم‌الاجرا است.

رییس قوه قضاییه - سیدابراهیم رئیسی